Doordat de NS lange doorgaande intercity’s kan exploiteren hoeft 80 procent van de reizigers niet over te stappen (NRC, 4 oktober 2022). Het is vreemd dat dit gepresenteerd wordt als een kwaliteit. Vergelijk je het met de Zwitserse spoorwegen dan valt op dat daar dorpen een treinstation hebben die in Nederland hoogstens met een streekbus worden bediend. In Zwitserland moet je bijna altijd overstappen, vaak op hetzelfde perron, via een ingenieus netwerk dat als een klokwerk functioneert. Een immer comfortabele overstap kost maar een paar minuten. De grote verstorende elementen zijn daar juist de buitenlandse treinen die met vertraging aankomen.
Als je het treinreizigers vraagt willen ze voornamelijk op loop- of fietsafstand in een trein stappen en op een voorspelbaar tijdstip aankomen in de buurt van de bestemming, om te voet of met de fiets het laatste stukje af te leggen. Een overstap is voornamelijk vervelend omdat het vertraging kan opleveren. De meeste reizigers maken een korte reis in dit kleine land. Simpel gezegd, een robuuste dienstregeling van treinen die voornamelijk megastations met elkaar verbindt is misschien wel heel profijtelijk, maar niet waarmee je mensen op hun bestemming brengt als ze daarna een half uur op een streekbus moeten wachten. De auto doet dat veel beter.
De treinreizigers die wel echt lange afstanden afleggen zijn de internationale treinreizigers. Maar die worden door de NS juist weer heel slecht bediend en moeten bij Thalys/Eurostar of Deutsche Bahn maanden tevoren een ticket kopen. In de grensregio’s rijden boemeltjes van andere spoorwegen die massa’s forensen vervoeren en zo op z’n Zwitsers heel goed doen wat juist prioriteit moet zijn voor de NS. Met de NS kom je het land nu niet uit.
De perverse uitkomst van de huidige concessie is dat de NS beloond wordt voor het laten rijden van veel treinen zonder vertraging tussen grote stations, maar niet voor het aanbieden van een dekkend netwerk. Van de KLM en de Zwitserse spoorwegen kan de NS leren dat je juist overstappers overal zelf vandaan moet harken. Helaas is de perverse uitkomst van de KLM-strategie voor Schiphol dat er nu veel onnodige, vervuilende, overlastgevende vluchten opstijgen en landen in plaats van dat Schiphol zelf een functioneel klein stationnetje voor de buurt is in het wereldwijde netwerk van vliegvelden.