De IJtunnel is het probleem, IJpark de oplossing

De IJtunnel is het grootste obstakel voor het autoluw maken van Amsterdam. Die tunnel maakt het aantrekkelijk voor veel automobilisten om de stad in te rijden. In het verlengde ervan ligt namelijk een quasi snelweg van vier rijbanen tot aan het Amstelstation. Door die tunnel als bron aan te pakken kunnen daarna de Weesper en de Wibaut smaller gemaakt worden. 

De tunnel gebruiken voor voetgangers en fietsers is lastig, want elke deelnemer aan de Dam tot Damloop weet dat het een fikse afdaling en klim is. Door de lengte is het ook geen fijne wandeling. Voor fietsers is de afdaling ook gevaarlijk. Wel leuk toen het een keer mocht, maar als er een fietser is die een stuurfoutje maakt dan valt er een heel peloton onderuit. Ook mag er geen tweerichtingsverkeer door een tunnelbuis, dus je kan niet een enkele tunnelbuis anders gebruiken. De oplossing is om voetgangers en fietsers in een ‘people mover’ (ja, lelijk woord) te laten stappen. Die kan veilig boven de linkerbaan rijden, op een verhoogd wegdek of rails. Het autoverkeer rijdt er dan rechts naast. 

People mover

Zonder duur trampersoneel rijden die karretjes dan onvermoeibaar en ongestoord rondjes van de mond van de IJ-tunnel tot aan metrostation Noorderpark en het park, 2,3km is dat. Door in de IJ-tunnelmond de 8 rijbanen te reduceren tot een enkele baan in elke richting, ontstaat er ruimte voor een bescheiden stadspark. Dat kan dan functioneren als entree voor het grotere park verderop, het Noorderpark. Zo kan je een wandeling in het park beginnen in de Valkenburgerstraat ter hoogte van de Anne Frankstraat en bij het begin van de tunnel stap je in om naar het Noorderpark te gaan. Dan is de binnenstad niet langer zo arm aan parken. 

Rotondes

Het autoverkeer rijdt dan niet langer rechtdoor vanuit de tunnel de Valkenburgerstraat in, maar eerst ‘omhoog’ naar het maaiveld. Via een rotonde daar kan je een smalle Nieuwe Foeliestraat bereiken, voor brandweerkazerne Nico langs. Files zullen op deze plek niet ontstaan, want al op de Nieuwe Leeuwarderweg wordt het verkeer gedoseerd door via een rotonde op het voorplein van de metro-ingang Noorderpark te rijden. Ook daar gaat het verkeer eerst omhoog om na de rotonde naar beneden te gaan. Ruimte genoeg voor een file daar, met uitzicht op de Noord-zuidlijn. Overstappen kan dan nog! Het klaverblad met op- en afritten kan zo verdwijnen en dat levert veel ruimte op om het Noorderpark te vergroten. Als je dan vanuit de stad uit de ‘people mover’ stapt dan kan je ofwel rechtstreeks naar het metroperron doorsteken of via een fiets- of voetpad naar het Noorderpark onder de Nieuwe Leeuwarderweg door. Of Noord in, via de fietspaden langs de Johan van Hasseltweg. Dat geeft fietsers ook weer een extra verbinding tussen Noord en de stad. Daar schijnt behoefte aan te zijn. 


Toekomst:

Toekomstige situatie
Huidige situatie

De gemeente reserveert voor elk stadsdeel een paar ton om uit te laten geven door de bewoners. Verzin wat leuks en je krijgt wat geld. De spelregels laten dit project niet toe. Het is te duur en het resultaat moet binnen een jaar op te leveren zijn. Daarom heb ik nu Centrum aan de beurt is bewust alleen gevraagd om een onderzoek en een 3D-filmpje over dit idee. Dat moet echt wel lukken. Iets onderzoeken is ook nooit een overtreding van een bevoegdheid of regel. Uit het onderzoek kan blijken dat Rijkswaterstaat toestemming moet geven of dat er EU-regelgeving aan komt dat een obstakel is. 
Ondertussen kunnen we daarmee wel de politiek en het electoraat op andere gedachten brengen, zeker met een mooie animatie van het eindresultaat in de toekomst. 

Deze blogposting verscheen eerder op Amsterdam Centraal

NASCHRIFT

Technisch bezwaar dat ik hoorde tot nu toe is dat als de linkerstrook volledig wordt opgeheven de enkelbaans rechterstrook die overblijft gevaarlijk smal is bij incidenten. Hulpdiensten kunnen er dan niet snel bij zijn omdat ze de file die ontstaat achter de gestrande auto niet kunnen omzeilen via de andere strook.

De oplossing is daarom om de people mover niet over een (sterk) verhoogd tracé te laten rijden maar die strook beschikbaar te houden in noodgevallen. De linker- en rechterstrook scheidt je dan bijvoorbeeld alleen door een bolle vluchtheuvel (is ook goedkoper). Of een vangrail die wegvalt als de brandweer wat pinnen wegtrapt van binnen uit.

In geval van een ongeluk krijgen de naderende people movers het commando om terug te rijden en/of te stoppen bij de ingang zodat passagiers weer uit kunnen stappen. De hulpdiensten kunnen dan de strook van de people mover gebruiken om de gestrande auto te bereiken om te blussen, weg te slepen of eerste hulp te verlenen. Die knallen gewoon over die vluchtheuvel heen of krijgen een eigen doorsteekje aan het begin. Oplichtende rode kruisen en knipperlichten negeren ze.

Gedurende het ongeluk kan een enkele people mover omschakelen naar een pendeldienst via de andere tunnelbuis. De capaciteit valt dan wel terug, maar het is dan niet onmogelijk om de oversteek te maken. Het is maar voor korte tijd, totdat de eerste hulp verleend is en een hulpdienst het voertuig heeft geblust en weggesleept.

Bij Siemens zag ik ondertussen ook een people mover te koop. En ik ben ook al teruggebeld. Het is beter om elke tunnelbuis tweerichtingsverkeer te maken omdat het duurder wordt om twee tunnelbuizen ervoor te gebruiken. Het systeem maakt gebruik van standaardonderdelen en daarvan afwijken maakt het duurder.

Minder budget voor Amsterdam Autoluw

De gemeente heeft minder geld voor grote oplossingen om Amsterdam Autoluw te maken. Dus nu vraag ik me (als deelnemer van Amsterdammers voor Autoluw NU) af wat de gemeente kan doen de auto uit de stad te weren zonder dat het veel geld kost. Zes suggesties, waarvan 5 alleen maar administratief, juridisch, informatief en communciatief van aard. De professionals daarvoor heeft de gemeente allemaal op de loonlijst staan. De zesde is een beroep om anders te denken en te investeren. Dat is een politieke slag, ook niet onmogelijk.

1. City Valet Parking

Een andere blogposting gaat over dit concept. De gemeente kan dit mogelijk maken door de markt op te roepen het in te vullen en verder te faciliteren. Het kan dus heel eenvoudig. De gemeente moet het wel mogelijk maken voor vergunninghouders om in een garage te parkeren, liefst ook goedkoper dan op straat. Of zelfs uitsluitend in parkeergarages. Het eindresultaat is dan dat parkeervergunninghouders niet meer (lang) op straat parkeren.

Denk dan ten eerste aan gepensioneerde binnenstadbewoners voor wie het autootje voor de deur een levenslijn is met familie en dierbaren die niet in Amsterdam wonen. Een oudere dame die me aanviel nadat ik autoluwe maatregelen verdedigde had het over het bezoeken van haar zus in het Gooi. Deze groep wordt dus heel nijdig en uiteindelijk heel eenzaam als je hun autootje met financiële maatregelen afpakt. Voor de duidelijkheid: dit heeft dus niets te maken met AOV, het aanvullende openbaar vervoer voor bepaalde hulpbehoevende groepen. Daarmee kan ze niet naar haar zus in het Gooi. Een deelauto kan je haar ook niet aandoen, dat is meer voor jongelui en nerds. De bediening van elke auto is weer anders, sommige moet je ook aan het opladen zetten of los koppelen. Het knopje daarvoor is onvindbaar terwijl de meter al tikt…

Maar er zijn ook beroepsgroepen voor wie de auto cruciaal is. Iemand die in de regio werkt in de zorg (op gekke tijden en/of op allerlei lokaties). Of een theatertechnicus die met apparatuur door het land toert en bij thuiskomst na middernacht de koffers met zijn apparatuur thuis wil uitladen. Juist voor deze mensen is het heel fijn een gegarandeerde parkeerplek te hebben dankzij City Valet Parking. Dan hoeven ze niet in het holst van de nacht rondjes te rijden op zoek naar een plek, maar de auto wordt voor ze naar een garage gebracht. Welke dat is, is onvoorspelbaar, misschien zelfs wat verder weg. Maakt niet uit, de auto staat in ieder geval niet langer de hele dag op straat stil tot de volgende dienst/klus.

2. Verlaag plafond parkeervergunningen

Minder parkeervergunningen uitgeven. Dan rijden er minder auto’s de stad in en uit en door de stad heen. Het aandeel van Amsterdamse auto’s op straat is immers altijd het grootst, vooral bij de geparkeerde auto’s. Het is heel raar dat als je een huis van miljoenen koopt in de binnenstad je dan ook recht op een goedkope parkeerplaats in de openbare ruimte erbij krijgt. De echt rijken moeten zelf maar voor een geprivatiseerde parkeeroplossing zorgen. In een monumentaal koetshuis misschien of een plaatsje in een commerciële garage. En dat brengt me op het volgende:

3. Eisen aan de vergunninghouder

Iedereen kan maar een parkeervergunning vragen nu. Ook al heb je alleen een auto om af en toe een uitje mee te maken of omdat je heel erg van je auto houdt. Zet ‘m ergens buiten de stad in een garage waar je ‘m met de fiets ophaalt. Probeer eisen te stellen aan de aanvraag met bijvoorbeeld werkgeversverklaringen die duidelijk maken dat een auto nodig is. Vraag bewijs dat men mantelzorger is. Het is een heel waardevol privilege, zo’n vergunning (en geen recht!) dus daar mag wel wat tegenover staan.

4. Routekaart van alle maatregelen

Dit is ook iets dat weinig kost. Zet op een rijtje welke maatregelen de Amsterdammers kunnen verwachten de komende decennia zodat men zich erop in kan stellen. Publiceer dit maandelijks in het krantje Amsterdam.nl en laat het een keer per maand even voorbij komen op de billboards. Vast onderdeel in het keuzemenu op amsterdam.nl (’tijdlijn’). Dit heeft gevolgen voor

  • investeringen van logistieke bedrijven
  • waar en hoe Amsterdammers gaan wonen
  • waar en hoe bedrijven zich gaan vestigen
  • welke vervoermiddelen men aanschaft

Als de maatregel dan eindelijk ingevoerd wordt dan is het veel makkelijker omdat iedereen zich er al op heeft kunnen voorbereiden. Men heeft dan al geïnvesteerd in emissieloze vrachtwagens, lichtere vrachtwagens, emissieloze brommers, een distributiecentrum vlakbij de geplande stadshub, juist geen brommer/motor wegens verplicht in parkeervakken parkeren, woning in de buurt van een voorgenomen metrostation of misschien de stad verlaten als bedrijf omdat een webwinkel minder zal kosten.

5. Onderzoek naar gedrag, motieven en situaties

We weten te weinig over automobilisten, hoogtens wat kentekenonderzoek. Maar er is zoveel wat we nog niet weten. Pas als we meer weten over wat inwoners en bezoekers willen en doen kunnen er betere maatwerkoplossingen voor komen. De gemeente heeft een afdeling Onderzoek, Informatie en Statistiek die nu weinig diepteonderzoek heeft gedaan. Zelfs bij de Stadspanelresultaten staat er weinig over. Laat de panelleden eerst eens een aantal open vragen invullen over rijbewijsbezit, autogebruik, autobezit, autohuur, autokosten, vaste routes, bestemmingen, logistieke behoeftes enzo. Wat is er nodig om van autobezit af te zien? Wat ziet men als oplossingen? Wel een beetje diplomatiek formuleren natuurlijk.

6. Investeer in fietsinfra en niet in autoinfra

Met het aanleggen van goede fietspaden krijg je veel meer ‘waar voor je geld’ dan met auto-infrastructuur. Van dat laatste is bekend dat het een aantrekkende werking heeft zoals stront voor strontvliegen. Leg het niet neer, dan ook geen vliegen. De afweging in welke infra je moet investeren moet louter beperkt blijven tot de meest basale die we zagen tijdens de pandemie: ‘hoe zorgen we ervoor dat de bevolking blijft leven?’ Dus voedsel moet de winkels bereiken, misschien via hubs, via het water, whatever works. Maar stop met algemene en ongerichte doelstellingen zoals ‘doorstroming’ of ‘lage parkeerdruk’. Als er geen doorstroming is en hoge parkeerdruk, dan gaan mensen alternatieven vinden om op werk of school te komen. Biedt die in de vorm van goede fietsinfrastructuur. Als iemand geen alternatieven ziet voor automobiliteit (zelfs niet met City Valet Parking) dan is verhuizen naar een autovriendelijke omgeving een betere optie. Geen centje pijn voor Amsterdam, want er zijn genoeg mensen die op die vrijgekomen woonruimte azen.

Dure oplossingen

De dure oplossingen laat ik ongenoemd:

  • het invoeren van intelligente toegang,
  • het bouwen van logistieke hubs voor betere P+R,
  • aanpassen van de huidige bestaande infrastructuur (zoals parkeerplaatsen opheffen), laat staan
  • het doorvoeren van een doordacht verkeerscirculatieplan.

Dit vergt allemaal het inhuren van uitvoerders en dat is prijzig. Maar wel goed om te doen, daar niet van.