Rustema

Als activist om de snorscooter van het (smalle) fietspad in Amsterdam te halen (en liefst helemaal te laten verdwijnen als rare categorie) hoor ik vaak dezelfde vragen. Hier komen ze:

Waarom duurt het zo lang?

Omdat Duco Hoogland van de PvdA onbekend was met het dossier dat hij kreeg omdat er twee uit de fractie stapten. Zijn voorganger Attje Kuiken had hem nog gezegd voor te stemmen. Nota bene burgemeester Van Der Laan had het Amsterdam al toegezegd! Maar hij had zijn huiswerk niet gedaan en deed wat hem goed leek. Tijdens het afhameren van heel veel wetswijzigingen vlak voor het kerstreces van 2012 stemde hij verkeerd. De rest van de fractie stemt zonder te denken met de specialist mee…

Waarom lukt het de gemeente niet hierop te handhaven maar wel op betaald parkeren?

Geparkeerde auto’s zijn ‘sitting ducks’ met een kenteken. Handhaven is makkelijk en grotendeels geautomatiseerd. Je vergelijkt het kenteken met de database kentekens die betaald hebben of een vergunnnig hebben. Door steekproefsgewijs te handhaven bereik je uiteindelijk alle parkeerders. Omdat je niet weet wanneer een handhaver je kenteken controleert kan je niet je gedrag aanpassen, zoals snel wegrijden met je auto om eraan te ontsnappen. Immers, een auto staat 23 van de 24 uur stil. Zolang kan je niet alert zijn. Het beboeten bij een overtreding gaat ook grotendeels geautomatiseerd, dus dat levert veel op. Winstgevend is het beboeten niet, de handhaving blijft duur. Maar gelukkig komt er ook geld uit de parkeergelden zelf. Zo financieren parkeerders hun eigen handhaving.

Op alle punten onvergelijkbaar met het handhaven van de snorfiets op straat. De snorfiets staat niet stil, maar flitst voorbij. Een handhaver kan de scooter niet bijhouden te voet of op de fiets. Met de auto kan al helemaal niet, want die staat snel vast in het verkeer. Met een snorfiets kan het ook niet, want de scooter van de overtreder is doorgaans opgevoerd. Blijft over, de kleine elitegroep van politie te motor. Maar die zijn ook nodig voor ‘high impact crimes’ zoals roofovervallen. De training ervoor is niet triviaal. Je moet op hoge snelheid beheerst kunnen opereren, zonder dat de adrenaline het overneemt. Je mag omstanders niet in gevaar brengen, ook al doet de scooteraar dat zelf wel. Een motoragent legde me uit dat de enige manier om een scooter tot staan te brengen is: kalm achtervolgen tot de berijder een fout maakt (doodlopende steeg in rijdt) en ondertussen met steun van collega’s uit alle andere richtingen gecoördineerd over de politieradio.

Let wel, de overtreder wacht niet af tot de handhaver erop af komt zoals een parkeerder. Het moet gaan om een heterdaadje of een melding door burgers die de moeite nemen te bellen.

Maar wat nu door ze in de val te laten lopen? Nadeel is wel dat je dan niet de snelheidsovertreding of gevaarlijk gedrag kan beboeten. Alleen aanpassingen aan de scooter die illegaal zijn, defecten of bureaucratische tekortkomingen kan je dan constateren. Het is niet makkelijk om ze in een hinderlaag te vangen want als de politie zich ergens opstelt met dit doel dan hoeft er maar één scooteraar te zijn die het opmerkt en het nieuws gaat als een lopend vuurtje via sociale media en belcircuits. Ook waarschuwen scooteraars elkaar. Na het passeren van zo’n hinderlaag waarschuwt elke scooteraar opkomend verkeer. Die maken dan rechtsomkeerd (gerust spookrijdend op het fietspad overigens). Overigens is bij zo’n hinderlaag ook een aantal motoragenten nodig die scooteraars naar de controle dirigeren. Een agent die op de weg gaat staan zwaaien krijgt een middelvinger ter begroeting. Motoragenten zijn nodig.

Al met al is de politie een kwart van alle capaciteit in uren kwijt aan deze scooters. Die maar 2% van alle verkeersbewegingen in Amsterdam voor hun rekening nemen.

Kortom, om de handhaving goed te doen heb je een legertje van motoragenten nodig die 24 uur per dag, zeker ook ’s nachts rijden de scooteraars gevaarlijk, op scooteraars te jagen. Het angstaanjagende effect van de steekproef zoals die voor parkeerders geldt gaat niet op. Er zijn domweg veel te veel scooters die denken de handhaving wel te kunnen ontlopen door goed op te letten. Daarnaast vindt een deel van de straatjeugd op scooters een kat-en-muisspel met de politie een alleraardigst, statusverhogend verzetje. Het is spannender en goedkoper dan welke andere vorm van entertainment. De boete was het vermaak wel waard of betaal je gewoon niet als je toch al schulden hebt. Als het tot een gevangenisstraf komt dan is dat ook weer statusverhogend. Je hebt niet veel scooteraars nodig met deze houding om toch alle fietsers op het fietspad er af en toe mee in aanraking te laten komen.

Amsterdam schrijft op pagina 23 van het Meerjaren Plan Fiets:

Comfort is niet alleen korter wachten. We willen helemaal niet wachten. Fietsen is een evenwichtskunstje die je niet wil onderbreken, je wil in beweging blijven.

Maar wat we als fietser wel heel goed kunnen doen is ietsjes langzamer of sneller fietsen. Als we op tijd instructies krijgen via een oordopje die in onze telefoon zit, dan kan dat goed. Onze telefoon weet wel hoe snel we fietsen. Als we onze bestemming opgeven weet de telefoon ook welke verkeerslichten we als hindernis zullen hebben. Maar we hebben er niets aan als de wachttijden pas te zien zijn als we bij het verkeerslicht zijn! Die moeten dus in real-time als data voor alle verkeerslichten gepubliceerd worden via internet. Dan is het aan de bouwers van een app om daarmee aan de slag te gaan. Ook Tomtom en dergelijke kunnen dat voor  automobilisten in hun navigatiesystemen inbouwen zodat automobilisten instructies krijgen om wat langzamer te rijden om een groene golf te pakken. Dat geeft een rustiger en veiliger verkeersbeeld.

Als gebruikers van dergelijke software een sticker achterop hebben waarmee ze dat laten weten dan zullen anderen daar op aanhaken. Dan kan je fietspeletons verwachten die op een groene golf door de stad fietsen. Als voetganger zal je dan niet oversteken.

De fietser die niet investeert in app en telefoon kan gewoon als ‘free rider’ profiteren van degenen die dat wel doen.

Het enige waar Amsterdam in moet investeren is extra hardware in de kast met electronica bij de verkeerskruising die de verkeerslichten aanstuurt. Mogelijk moet het GVB minder de verkeerslichten kunnen beïnvloeden. Maar dat een aanstormende tram een verkeerslicht gaat beïnvloeden is ook wel weer uit te rekenen als de GPS-positie van trams wordt meegenomen in de berekening van de app. Die moet dus ook in real-time beschikbaar zijn als dat niet al zo is.