Floor Rusman oppert in NRC (10 maart 2021) dat stemmen op Volt ook strategisch kan zijn omdat een stem op D66 uitgelegd wordt als een stem op Sigrid Kaag. Volt is onbekend en fris, dus een stem daarop kan alleen maar inhoudelijk zijn.
Stemmen op Volt is óók strategisch omdat je daarmee een minderheidskabinet realiseert. Iets waar Boris vd Ham binnen D66 met ‘Opfrissing’ wel voor pleit, maar waar D66 niet voor kiest. Ze willen inmiddels niets liever dan besturen. Als Democraten zèlf besturen democratiseer je, dat is het heersende idee van meer democratie.
De ijzeren vuist van een meerderheidskabinet maak je met veel partijen onmogelijk. Regeren wordt dan ‘democratischer’. Je hebt geen Rutte nodig om kritiek vanaf te laten glijden, de Tweede Kamer is zèlf machtiger geworden (gelukkig zijn we al gezegend met een sterk parlement).
Misschien is dat wel rommeliger in de ogen van sommigen. Dat komt omdat de onderhandelingen voor een regeerakkoord tussen 4 partijen achter gesloten deuren tijdens de formatie gedeeltelijk wordt verplaatst naar onderhandelen met alle partijen per onderwerp later. Kortom, een open keuken in plaats van een voorverpakte worst uit een fabriek.
Voordeel daarvan is weer dat niet alleen kleine partijen met maar 3 zetels het verschil kunnen uitmaken (helemaal fijn als ze zelf toegankelijk en fris zijn, zoals Volt, dan kan je je er tegenaan bemoeien), maar ook dat de actuele situatie in de wereld meegenomen kan worden. In plaats van dat posities zijn gebaseerd op wat jaren eerder als compromis in een regeerakkoord is gebeiteld.
Op nrc.nl vroeg iemand hoe je met “stemmen op VOLT een minderheidsregering realiseert”?
Verondersteld dat Volt stemmen uit het midden wegtrekt wordt het moeilijker om een meerderheidscoalitie te realiseren. Alle bestuurderspartijen samen (VVD, CDA, D66, PvdA) staan nu op 82 zetels in de peilingwijzer. Andere coalities laat ik even buiten beschouwing omdat Rutte daarvoor met ofwel Klaver ofwel Wilders samen in een coalitie moet. En Rutte vertrouwt zowel Klaver als Wilders wat dat betreft niet. Hoe meer Volt uit D66 en PvdA trekt, hoe beter het is voor de kansen op een minderheidskabinet. Zie de handige tool Coalitiechecker.nl wat dit betreft.
Burgers participeren in de parlementaire democratie als ze een concrete bijdrage kunnen leveren en het einde in zicht is. Een stem uitbrengen, een handtekening zetten, een avond naar een inspraaksessie en zelfs een middag naar een burgerpanel of demonstratie incidenteel. Het is een afweging tussen inspanning en impact:
Een stem bij de verkiezingen geeft een redelijk gegarandeerde inbreng, het levert een andere burger een zetel in raad of Kamer op als genoeg anderen dezelfde mening zijn toegedaan.
Een handtekening zetten is een relatief kleine inspanning met potentieel de impact dat je ‘iets in beweging brengt’.
Een dagdeel opofferen is goed om je gehoord en gezien te voelen, inzicht in de speelruimte te krijgen, met de belofte dat de bijdrage ‘wordt meegenomen’ en daar begint het al te wringen.
Lid worden van een organisatie, zoals een partij of activistenclub vergt vaak ook een secundaire motivatie: het plezier samen te werken, te leren, te netwerken, carrière te maken. Ook heel concreet.
Maar om daadwerkelijk invloed te hebben staat de burger op een grote achterstand omdat er nauwelijks formele ingangen zijn voor een bijdrage met gegarandeerd resultaat. Het beleidsproces is oneindig complex en vooral langzaam. De procedures zijn voor een buitenstaander tamelijk ondoorgrondelijk, maar je moet wel alert zijn en snel reageren op kansen. Een groot netwerk dicht bij het vuur helpt daar bij, maar ook op dat professionele niveau wordt er door lobbyisten vaak veel tijd geïnvesteerd zonder de gewenste opbrengst. Je wint en verliest afwisselend, per definitie.
Daarom moet een nieuw instrument van participatie een concreet resultaat geven op een zeker moment met een voorspelbare uitkomst. Het burgeramendement voldoet aan alle eisen. Het vergt slechts een handtekening van 70.000 burgers en het resultaat is een speciek amendement op wetgeving. De burger kan dit in een paar minuten lezen en begrijpen.
Uitwerking
De duivel zit in de details. Als er om veel gegevens wordt gevraagd bij de ondertekening dan haken er schrikbarend veel burgers af. Dit is een te hoge prijs voor een onvoorspelbaar resultaat. Het is technisch goed mogelijk om te garanderen dat er geen handtekeningen door robots of dubbel worden gezet zonder de drempel te verhogen. Laat het niet aan ambtenaren over om dit dicht te timmeren, want dan gaat het fout door hun risicomijdende reflex. Laat het aan de burgers zelf om de inzameling van steunbetuigingen als geloofwaardig te presenteren aan de Tweede Kamer (statistische analyse, €0,01 per iDEAL, SMS, IRMA, papieren formulier, web of trust…). Het is goed als de gekozen technologie zèlf publiekelijk ter discussie staat en niet bevroren wordt tot ver in de toekomst.
Ook moet het amendement achteraf niet afgekeurd worden zoals nu vaak met het ‘burgerinitiatief’ gebeurt. Zelden levert dit instrument wat op. Dit zet veel kwaad bloed bij burgers die daardoor teleurgesteld worden. Een relatief grote investering blijkt het niet waard geweest.
Verder, de burger heeft broodnodig institutionele ondersteuning nodig; er moet al een organisatie bestaan voordat de burgers vragen om een amendement. Het is praktisch onmogelijk om met een ad-hoc organisatie tot een goed amendement en bijbehorende ‘lobby’ te komen. Stichting Petities.nl werkt graag met een dergelijke organisatie samen. Laat het geen ambtelijke dienst zijn die dit erbij krijgt. Dat betekent vaak risicomijdend gedrag met louter procedurele ondersteuning. Een aparte organisatie kan allerlei professionals (denk aan lobbyisten) uit verschillende hoeken aantrekken op korte termijn.
Daarom schrijf ik deze boodschap aan Tweede Kamerleden:
Geacht Kamerlid,
Donderdag stemt u namens de ___ over het mogelijk maken van een ‘burgeramendement.’ Bedenk: “Baat het niet, dan schaadt het ook niet.” Het is slechts een pilot. Maar als het slaagt telt uw naam mee in de parlementaire geschiedenis!
Wij:
Stichting Petities.nl,
de BVPA (beroepsvereniging Public Affairs) en
IkLobby: het nieuwe platform voor de burgerlobby,
ondersteunen en juichen dit initiatief toe.
De potentie van deze pilot voor een versterking van de parlementaire democratie is heel groot.
De potentiële schade bij burgers is kleiner dan die van een willekeurig ‘burgerinitiatief’. Petities.nl heeft er aan aantal begeleid. Het vergt veel van burgers om aan de eisen te voldoen en na grote inspanningen is het resultaat teleurstellend.
De potentiële schade voor het parlement is vergelijkbaar met het tijdsverlies van een regulier amendement dat geen minderheid haalt. Vergelijk het met een enkel Kamerlid dat 10% actiever is.Want in vergelijking met honderden amendementen jaarlijks van de Kamer zal het burgeramendement zeldzaam blijven en telkens nieuwswaardig zijn.
Daarmee is onze gedeelde verwachting dat dit het vertrouwen in de democratie dan ook zal vergroten.
INVLOED OP INPUT ÈN OUTPUT PARLEMENT Wij verheugen ons ook vooral op het verhaal òver het burgeramendement dat door elk nieuwsbericht zal worden verteld. Het is hiermee wel degelijk mogelijk als burger om invloed te hebben op zowel de input als output van het parlement. Niet alleen door aandacht voor een kwestie te vragen (met een petitie), maar met het burgeramendement is nu ook de uitkomst te beïnvloeden door de uiteindelijke formulering ervan (iets) aan te passen. De ervaring is dat burgers hun aandacht verliezen als hun petitie naar de Tweede Kamer gaat. Er is dan geen handelen meer mogelijk, dus is het ook niet nodig om te volgen wat er gebeurt: “we zien wel.” Als dit wèl mogelijk wordt dan is dat een fundamentele verandering: het is zinnig om te blijven volgen! Dat zal dan gelden voor veel meer onderwerpen, niet alleen dat wat met een petitie op de politieke agenda is gekomen.
UITWERKING Voor de uitwerking hebben wij twee dringende aanbevelingen.
Vul ‘70.000 ondertekeningen’ niet precies in, laat de burger het bewijs verdedigen (één superieure methode bestaat niet en technologie verandert) en reageer ruimhartig bij de acceptatie van het bewijs.
Een bescheiden, maar wel onafhankelijk en neutraal platform, is nodig voor het ondersteunen van burgers. Om er te lezen wat er te amenderen is en voor advies en contacten bij een campagne en een lobby. Onze expertise en ons netwerk dragen we graag bij aan een dergelijk centraal punt.
ONS AANBOD Petities.nl, de BVPA en IkLobby bieden aan om dit platform te dragen, zien meerwaarde in het vervullen van een kerntaak en denken ook dat het slagen van dit experiment daarbij gebaat is.
Petities.nl heeft aantoonbare ervaring met het effectief faciliteren van burgerpetitites. En daarmee met het ophalen en documenteren van grote hoeveelheden handtekeningen.
IkLobby heeft de ambitie om de fakkel in het proces voort te dragen door middel van het pro-actief begeleiden van burgerpetities richting een doeltreffende beleidsbeïnvloeding. Dit wil zij doen door het ondersteunen van de groep betrokken burgers, het vinden van een juist en kloppend verhaal en het koppelen aan een passende lobbyist via de BVPA.
De Beroepsvereniging voor Public Affairs heeft naast een grote groep leden die lobbyen op alle mogelijke dossiers ook een schat aan kennis en ervaring in het betrekken van derden bij ambtelijke en politieke beïnvloeding.
ACHTERGROND Stichting Petities.nl biedt een neutraal petitieplatform en helpt burgers met hun petitierecht (lokaal, nationaal en Europees). Sinds 2005 zijn voor 20.000 petities 18 miljoen ondertekeningen verzameld op het platform. Het is (na stemwijzers in een maand met verkiezingen) de populairste politieke website. Mogelijk gemaakt door donaties, het vfonds, lokale overheden, het ministerie en heel veel vrijwilligerswerk.
Verheugd als ik was over de kop van het commentaar “Goed, statiegeld op blikjes, maar pak nu door”, zo teleurgesteld was ik in de beperkte blik ervan. Ja, natuurlijk kan de uitvoering beter. Maar de fundamentele kwestie blijft dat er statiegeld op alles moet zitten willen we de planeet op tijd redden. De verwijzing naar succesvolle statiegeldsystemen elders is dan ook terecht. Maar ook terug in de tijd, dichter bij huis was statiegeld altijd al effectief. Pas sinds ongeveer een halve eeuw is weggooien de norm, omdat produceren goedkoop en arbeid duur werd.
“Als de geschiedenis iets leert is het wel dat het bedrijfsleven zich niet serieus verantwoordelijk voelt voor zwerfafval” en meer in het algemeen, afval punt. Om winstgevend te zijn zoekt het bedrijfsleven vooral die marges op waar exploitatie onbegrensd is. Kinderarbeid mag niet meer, werknemers worden ook steeds beter beschermd, grondstoffen haal je uit mijnen met een corrupt regime en als laatste ontwikkeling wordt het klikgedrag en de aandacht van internetgebruikers zelfs geëxploiteerd. Dat dit ten koste gaat van privacy en de democratie dringt nu pas tot de politiek door.
De volgende stap in het kat-en-muisspelletje tussen wetgever en ondernemers moet zijn dat op alles statiegeld komt. Geen probleem voor ze, als de spelregels voor iedereen gelden. Hef statiegeld op verpakkingen èn producten zodat de industrie zich daarop stort om concurrenten voor te zijn.
In vergelijking met het laten rijden van een karretje op Mars is dit een makkie. Zie hoe snel Frans Timmermans is gekomen tot het verbieden van weggooiplastic als rietjes, roerstokjes en dergelijke. Hij stelde argeloos een extra vraag in een discussie met zijn ambtenaren over veelvoorkomend zwerfafval. Kunnen we dat niet gewoon verbieden als EU? Na veel tegensputteren omdat het ’natuurlijk’ niet kan, bleek dat de EU dat wèl kan. En zo ontstond revolutionaire EU-regelgeving in een recordtijd van 9 maanden. Binnenkort in nationale wetten in de hele EU.
Geef de industrie hiervoor wat extra de tijd, maar als statiegeld op alles de norm is in de EU dan volgt de rest van de wereld vanzelf. Want producten worden ontworpen voor de strengste markt. De rest van de wereld doet dan niet moeilijk want ’toegestaan in de EU’. Dit is de ’soft power’ van de EU die zo snel mogelijk ingezet moet worden om de planeet te redden. Het zal goed zijn voor de economie omdat er uit het niets een nieuwe markt ontstaat. Je kan je vuilniszak bij wijze van spreken voor €5 op marktplaats zetten. Een vieze zak met gft ertussen €2, want dat is meer werk. Misschien komen er winkelketens gespecialiseerd op innemen van afval. De beste prijs krijg je waarschijnlijk als je het invoert in een blinde muur bij het winkelcentrum, maar anders halen de pakketbezorgers het bij je thuis op. Zwerfinators staan met lege handen omdat ze ingehaald worden door mensen die het voor het geld doen. De technologie is er klaar voor (zoek op IOTA) zodra wetgeving het verplicht.
Om de EU aan te sporen zijn 1 miljoen handtekeningen nodig. Al die gemeenten die zich enthousiast bij de statiegeldalliantie aanmelden kunnen inwoners nu ook oproepen te tekenen omdat ze dan in de toekomst verlost zijn van het meeste afval. Het gaat retour naar de vervuiler en de afvalstoffenheffingen kunnen omlaag. Straten zijn schoner dan ooit en àlle producten worden ontworpen voor hergebruik. Zoveel zinniger dan een karretje op Mars.
Het belang van de partij voor de politieke marketing is de oorzaak van al het kwaad. Gek genoeg was de partij in een verzuilde samenleving intern vrijer omdat zowel de politici als de burgers erin gevangen zaten. Er zijn nu 89 partijen die meedoen en helaas zijn die praktisch allemaal kansloos (hoewel, Volt?) omdat de partijen die al bekend zijn en een eenheid naar buiten toe communiceren de kiezers trekken. De nieuwkomers krijgen geen aandacht.Om te beginnen moeten de bestuurderspartijen uit de coalitie de fractiediscipline los laten, dat geeft lucht. Niet alleen in het parlement maar ook in de eigen partij. Dan is er weer discussie en meningsverschil nodig, dat is de zuurstof voor een gezonde cultuur in een organisatie. Nu heeft een partijcongres een ventielfunctie waar leden oppositie kunnen voeren tegen het partijbestuur en de partijtop kan winkelen in alle uitingen daar. Partijleden komen en gaan, behalve bij Forum. Daar is het een feestje want de leden kunnen zich herkennen in de partijtop. Zo niet, dan vertrek je. Helaas hebben ze daar ook geen model gevonden voor interne discussie en overwint de (extreme) fractiediscipline ook daar: de leider IS de partij. Daarom zijn de reguliere partijen nu aan zet om een beetje zuurstof toe te laten in hun eigen partijen. Het is eng en de parlementaire journalisten zullen erbovenop springen, maar als de partij toch de teugels laat vieren dan zullen de kiezers het waarderen. Zie het aanzien van Omtzigt en Leijten.
Die verscheen ook in de krant zelf. Tweede brief in de brievenrubriek van 1 februari.
Reactie op de nieuwe mediachef van NRC, het doorgehaalde kwam niet in de krant:
Vrije meningsuiting
Witte Huis kan meer
Volgens Karel Smouter is het “de realiteit nu dat vijf ongekozen mannen zomaar het Witte Huis kunnen inlopen om de stekker uit de President zijn communicatiekanalen te trekken.” Hij bedoelt daar de bazen van de grote technologiebedrijven mee. Dat klinkt vreselijk, maar het laat juist zien dat deze president die technologie nodig had en gebruikte om te communiceren. Dat is wèl vreselijk. Het Witte Huis kan door deze bedrijven niet het zwijgen opgelegd worden. Als er nieuwswaardige persconferenties worden gegeven dan zullen journalisten daar gewoon over berichten. Ook kan het Witte Huis berichten op Whitehouse.gov plaatsen. Desnoods wordt die website aan de wereld geserveerd met eigen apparatuur vanuit het Witte Huis.
Daarnaast is wetgeving een bijzonder krachtig communicatiemiddel. Met hulp van de volledige ambtenarij bereikt die uiteindelijk elke burger.
NRC Handelsblad pleit op 5 augustus 2020 voor Europese regelgeving om het plasticprobleem aan te pakken, maar pakt daarbij niet echt door. Dat is dringend nodig omdat er niet alleen een probleem is met plastic, maar omdat het inzamelen van afval door de overheid op allerlei punten problematisch is. Zwerfafval, slechte sorteerdiscipline van consumenten en de verwerking van het ingezamelde afval zijn allemaal een probleem van de overheid. Niet alleen in Nederland, maar elders in de EU nog meer en buiten de EU is het bijkans rampzalig.
Consumenten en de industrie blijven buiten schot. Zodra een product verkocht is, heeft de consument er de verantwoordelijkheid voor. Ons juridisch systeem gaat er impliciet vanuit dat al ons eigendom van waarde is voor de eigenaar. Ja, in de 19e eeuw misschien. Maar vooral de afgelopen decennia is dat in een duizelingwekkend tempo veranderd. We kopen massaal spullen die we kort erna weer loslaten. Weg ermee, niet ons probleem. Ook voor de armsten in de wereld is een plastic zakje niets waard en dus stemde in mei het parlement in Nigeria voor een ban op plastic zakjes met torenhoge boetes.
Daarom moet de EU haar ‘soft power‘ juist op dit terrein laten gelden met een radicale maatregel die de planeet kan redden en ook nog eens voor ongekende innovatie en productiviteit kan opleveren: statiegeld op alles! Dit valt bij uitstek binnen de competentie van de EU en er is draagvlak voor. Als er maar een goed ‘level playing field’ blijft voor de industrie wordt geen enkele ondernemer achtergesteld op anderen, de vrije markt krijgt er een prachtige uitdaging bij.
Voor consumenten is de maatregel kostenneutraal. Je betaalt iets meer voor al je producten, maar je krijgt het ook weer allemaal terug. Heb je er geen zin in het statiegeld te claimen, dan is er wel iemand anders die dat wil. Geen problematische ‘diftar’-afvaltarieven nodig. Kinderen kunnen hun zakgeld aanvullen door plastic zakken uit de struiken te vissen. In elke drukke winkelstraat staat iemand te bedelen om de verpakking van de snacks waar je mee rondloopt. Je kan je vuilniszak op Marktplaats te koop zetten. De overheid verzamelt dan nog voornamelijk biologisch afval in. Het plastic velletje om de komkommer is dan snel verdwenen omdat weinig consumenten de moeite willen doen het statiegeld erop te claimen en liever de komkommer zonder kopen, de kortere houdbaarheid voor lief nemend.
Dit dwingt de industrie om na te denken over hoe het product terug zal komen. Extra (soorten) verpakking om de consument in de supermarkt mee te verleiden krijgen dan wel een prijs terwijl het nu spotgoedkoop is. Minder verpakking en hergebruik worden dan lonend. Comfort voor de consument om de verpakking schoon te kunnen aanleveren en ondertussen te bewaren telt dan mee bij de aankoopbeslissing.
Als de EU zich met dit niet uitgesproken rechts of links onderwerp profileert treedt ‘The Brussels Effect‘ in werking. Producenten wereldwijd richten zich op de normen in de EU en aanverwante markten. Het plastic zakje dat in Nigeria door de struiken waait wordt dan plots wel geld waard omdat iemand het naar de EU kan brengen. Het ligt dan zelfs meer voor de hand dat men in Lagos het statiegeldschema van de EU krijgt.
Omdat een miljoen burgers de Europese Commissie rechtstreeks en redelijk dwingend om maatregelen kunnen vragen waarbij de Europese Raad (en de industrielobby) dan gepasseerd kan worden ben ik samen met Europeanen uit andere lidstaten een Europees burgerinitiatief begonnen genaamd returnto.eu. Het is in het belang van de Commissie om dit onbekende directe mandaat van Europese burgers te omarmen om zelf eens goed voor de dag te komen. Om zover te komen willen we vooral met dorpen en steden in de hele EU samenwerkingen opzetten omdat zij er een groot belang bij hebben. Het is makkelijker en goedkoper om de burgers met de eigen communicatiekracht op te roepen dit te steunen dan welke maatregel dan ook om zwerfafval tegen te gaan of afval te sorteren.
Initiatiefnemer Return to EU-burgerinitiatief, Reinder Rustema
Op G1000.nu las ik “Groot nieuws, eerste burgerraad over klimaat in Europa is een feit” en daaronder reageerde ik met dat dit niet zo makkelijk te exporteren is naar elders in Europa.
In een presidentieel systeem met een heel zwak parlement, zoals in Frankrijk, is het makkelijk om een sterk mandaat te geven aan een burgerraad.
In een sterk parlementair systeem, ook nog eens maximaal respresentatief zonder irritante discricten, heb je een conflict tussen het mandaat van de burgerraad en die van het gekozen parlement. Kiezers geven dan in Nederland het parlement een mandaat dat het dan weer uit handen geeft aan een gelote burgerraad. Daarmee geeft het gelijk een eigen brevet van onvermogen af. Dat is heel raar.
Dat een president het doet om verbinding te zoeken met de bevolking is heel verstandig. Er is immers geen deugdelijk parlement. En het parlement representatiever maken is veel moeilijker.
Daarom is het schijnbare succes van deze burgerraad niet zo eenvoudig te vertalen naar elders. Het is ook nog even afwachten of het behalve een communicatief succes ook inhoudelijk een succes wordt. Macron kan de voorstellen ook kapot laten varen op de weerbarstige werkelijkheid door bij de minste of geringste obstakels er niet vierkant achter te gaan staan. Geen parlement dat het hem moeilijk zal maken…
The new European parliament and Commission established a conference on the future of Europe. This is not going to be a single event, but a process that will last until mid 2022 and is all about the future of European democracy (the European Union, not the one in member states).
In true European tradition it will be a long and slow process, with many stakeholders and voices to take into account. Moonshots and big ambitions will probably fail, but a realistic and tactical move would be to make the European Citizens Initiative a tool for the parliament to overrule the Council.
Few readers now remain after the previous sentence. If you are still reading you probably already understand the huge potential. Currently, that Europe-wide petition that collected a million signatures in 7 member-states or more goes to the Commission and stops there. If the Commission would like to carry the initiative further, for example because it is a good proposal, then it probably is also political. Then there are the 27 member states that gang up to block it.
Not very democratic, is it? This is not going to change soon or easily because the member states do not want to give up their powers to Brussels, the Commission. That would also be problematic democratically because the mandate of the Commission is not very democratic. The parliament can’t send the Commission home either. Also, the Commission is there to execute with a very narrow mandate.
The Council is a meeting of the leaders of the member states and they will not easily give up their power. Unless…
Unless it is a very limited power they give up, if many conditions apply. I propose:
A European petition with a million signatures (European Citizens Initiative
Which fulfills the current criteria
And is supported by a majority vote by the European Parliament
Results in a legislative act from the European Commission
And can not be overruled easily by any European body, except the Court of Justice of the European Union.
This will fundamentally change the dynamic around this instrument. Currently few members of the European Parliament are motivated to make the instrument into something big. Once they can have a vote about it and have their way, they will have more power than they have now. It will not become a tool of direct democracy (which parliamentarians usually object to) but will complement the parliamentary, representative democracy. Crazy stuff by a group of 1 million crazy or bribed citizens will still be blocked by the parliament. But good stuff will shine on them too. They will probably start campaigning to mobilise the European demos for it!
Good for the emergence of a European demos too. Citizens can actually do something and make a difference in European democracy.
Let me know if you want to support this and which organisations you could make enthousiastic. During the conference I would like to contribute it.
I already proposed it during ECI Day on February 25. There is probably even a video of me standing up in the crowd. Based on a discussion that morning I got this idea.
25/02/2020: ECI Day European Economic and Social Committee Rue Belliard/Belliardstraat 99
Toen ik ‘bestemmingsverkeer’ opperde als middel om een autoluw Amsterdam te realiseren reageerde een raadslid met “raar eigen volk eerst idee.”
Waarom zou je daarmee minder gastvrij of liberaal zijn als stad? Bezoekers weten hun weg naar een stad met bestemmingsverkeer evengoed te vinden zie je al sinds de jaren 70 in allerlei oude vestingsteden elders in Europa. Ook havenstad Amsterdam met een eeuwenoude traditie als liberale vrijhaven voor andersdenkenden (zelfs andersgelovigen) gaat niet er niet door ‘op slot’. Kennelijk overheerst de 20e eeuwse idee ‘kom je aan mijn auto, dan kom je aan mij’. Maar auto’s zijn toch geen mensen?
Het woord ‘bestemmingsverkeer’ komt maar één keer voor in de autoluw-plannen die volgende week in de raad komen. Als citaat uit de mond van bewoners. Bewonersgroepen die elkaar via wijkcentrum d’Oude Stadt hebben gevonden merken dat het onmogelijk is om begrepen te worden op dit punt. Zodra je het b-woord noemt gaan instinctief de mentale rolluiken naar beneden. Het suggereert een conservatieve agenda. Insprekers begrijpen nu wel dat er andere keuzes zijn gemaakt, maar waaròm dat zo is wordt niet uitgesproken.
Inwoners van Amsterdam zelf bezitten nota bene het minst een auto in Nederland, als je autoloze waddeneilanden niet meerekent. Waarom moet Amsterdam lijden onder het autodenken van elders terwijl we zelf al handelen alsof we in de toekomst leven? Het past juist niet bij Amsterdam om dogmatisme toe te laten. Toch dicteert dit gesloten denken wel de Agenda Autoluw. Wethouder Dijksma, een doorgewinterde topbestuurder, voert exact uit wat de coalitiepartijen willen, daar is ze voor aangenomen. In het coalitieakkoord stond dat er minder parkeerplaatsen komen. Het was de grootste – en misschien wel groenste – campagnebelofte van GroenLinks. En dus levert ze, zonder Amsterdamse eigenwijsheid. Voorbeeldig. Maar wel gedoemd om te falen.
Stoelendans en waterbed
Heel erg gedurfd en spraakmakend is dat de komende jaren de muziek af en toe wordt uitgezet in de stoelendans van parkerende automobilisten. Telkens als er een straat op de schop gaat worden er plaatsjes weggehaald. Dit feest wordt over vele jaren uitgesmeerd zodat de dans om parkeerplaatsen 24 uur per dag door zal gaan. Slim combineert Dijksma het met het permanente oplappen van de uitgeleefde openbare ruimte en de verzakte kades en wankele bruggen. Campagnebelofte professioneel ingelost, want “hee, omrijden! de kade is hier ingezakt!”
De plannen van de wethouder staan ook bol van de maatregelen om de bezoeker te verleiden tot gewenst gedrag. Meer knips om het doorgaand verkeer te storen, meer alternatieven voor de auto, van alles. Bewoners weten uit ervaring dat knips en omleidingen het autoverkeer alleen verplaatst als een waterbedeffect. Want ook langs de vieze autocorridors wonen mensen die niet meer, maar minder auto’s willen. Gelukkig hebben de bewonersgroepen besloten om zich niet langer door de gemeente tegen elkaar uit te laten spelen. Ze kunnen elkaar eindeloos bevechten, maar beter is het om gezamenlijk te hameren op het algemeen belang: bestemmingsverkeer.
Hoofdkraan of dweilen met de kraan open
Minder parkeerplaatsen en autoverkeer hinderen helpt niet omdat net als bij een stoelendans de deelnemers die ‘af’ zijn nog steeds in dezelfde kamer staan. Automobilisten moeten dus meer rondrijden voor een vrije plek. Met bestemmingsverkeer zou de gemeente aan de hoofdkraan kunnen draaien, nu gaat ze dweilen met de kraan open. Het aanleggen van een wandelboulevard langs één van de grachten is dan vergelijkbaar met een terp om droge voeten te houden. Maar het verlaagt het waterpeil niet. Verwacht hordes toeristen die in groepen die gracht op en neer zullen lopen, terwijl autoverkeer in een lange file er pal naast rijdt. Eindeloos op zoek naar de steeds schaarsere en duurdere parkeerplaatsen. Bezoekers, bewoners, leveranciers blijven elkaar dan letterlijk in de weg zitten.
Dogmatisch denken
Bij het schrijven van de verkiezingsprogramma’s hebben de idealisten zich blind gestaard op het verbeteren van de openbare ruimte terwijl dat het sluitstuk moet zijn. Bewoners hebben vooral behoefte aan lege parkeerplaatsen. Minder blik op straat, maar wacht met minder parkeerplaatsen. Geen voetpad op een toplocatie waar vooral de toeristen (luidruchtig) in een 24 uurs processie van zullen profiteren als alternatief voor een rondvaart. Liever de huidige grachten zoals ze zijn, maar dan met hier en daar een auto geparkeerd. Dat lelijke blik beschermt de rust dan nog een beetje. En leveranciers zullen dan niet meer de stoep voor voetgangers blokkeren of de rijbaan blokkeren waardoor fietsers een stoepje meepakken. Parkeren is een realistisch alternatief voor ze. Ook uitgenodigde bezoekers hoeven dan niet lang te zoeken en de bewoners die slecht ter been zijn kunnen vaker dichtbij parkeren.
Het verhogen van parkeergeld werkt niet weten we inmiddels, men blijft komen. Menig bezoeker beschouwt een dagkaart als de entree van het pretpark. Het is voor één auto ongeveer evenveel als bij een commercieel pretpark per bezoeker. En dan komen er bij het echte pretpark nog parkeerkosten bovenop.
Bestemmingsverkeer invoeren kan ook, beargumenteerde ik eerder op deze plek. Maar ik hield geen rekening met het heersende 20e eeuwse autodenken van liberalen en het kortzichtige ‘groen in plaats van blik’-dogmatisme van groenen.
Bestemmingsverkeer in de praktijk
De bestemmingsverkeer-maatregel kan relatief goedkoop en op korte termijn worden ingevoerd door borden te plaatsen dat alleen bekende of op een parkeerautomaat aangemelde kentekens mogen parkeren in Amsterdam. Toeristen, dagjesmensen, taxi’s, touringcars en in hun auto cruisende Amsterdammers krijgen het dan heel moeilijk. Maar van inwoners, mantelzorgers, leveranciers en genodigde klussers zijn tamelijk eenvoudig de kentekens in te winnen. Ook doorgaand verkeer kan je op kenteken tegenhouden. Een Amsterdammer uit Noord die naar de Johan Cruijff ArenA rijdt heeft de binnenstad niet als bestemming. Ruim voor de IJ-tunnel staat dan een matrixbord waarop de passerende kentekens oplichten die een andere route moeten kiezen.
Een vorm van bestemmingsverkeer op kenteken is geen grotere bedreiging van de privacy dan de huidige situatie omdat elk kenteken nu ook al gescand wordt. Handhavers rijden nu al rond in scanauto’s die effectief kentekens controleren op parkeergeld en allerlei overtredingen. Niet aankomen, want dat werkt.
De openbare ruimte hoeft niet op de schop voor bestemmingsverkeer. Al het geld is nodig voor het herstellen van de kades en bruggen. De tot heilig verklaarde ‘doorstroming’ is er ook bij gebaat als er tijdens de reparaties minder autoverkeer de stad in komt.
Op de burgerparticipatiesite van de gemeente Amsterdam heb ik een plan bijgedragen om statiegeld in te voeren in Amsterdam. Om afval te voorkomen lokaal statiegeld invoeren.
Het plan kreeg genoeg stemmen om te kwalificeren voor een ‘haalbaarheidstoets’ door een ambtenaar. Er is een antwoord op gekomen dat niet bij het plan zelf is verschenen, maar ik ontving het wel per e-mail:
Goedemiddag Reinder Rustema,
U heeft het plan “Statiegeld op verpakking meeneem-eten en -drinken” via Centrum Begroot ingediend. Stadsdeel Centrum vindt het belangrijk dat alleen plannen doorgaan naar de volgende ronde die we daadwerkelijk binnen de gestelde voorwaarden kunnen realiseren. Tijdens de haalbaarheidstoets is bekeken welke plannen uitvoerbaar zijn.
Het plan,Statiegeld op verpakking meeneem-eten en -drinken, is niet haalbaar binnen Centrum Begroot. Statiegeld is niet wettelijk geregeld. In het Verpakkingenbesluit is een paragraaf opgenomen waarin staat dat er statiegeld wordt geheven op kleine plastic flesjes maar deze paragraaf is nooit in werking gezet. Dit o.a. omdat het bedrijfsleven geen voorstander is van statiegeld.
Winkels en horecabedrijven die meeneem eten en drinken verkopen zijn niet doormiddel van een vergunning te verplichten om statiegeld in te voeren (winkels hebben geen vergunningen en horecavergunningen zijn gebaseerd op de APV waar milieubescherming geen rol speelt). Het is alleen mogelijk om op basis van vrijwilligheid statiegeld in te laten voeren. Omdat statiegeld een product bij aankoop duurder maakt, zal het alleen mogelijk zijn wanneer alle winkels en horecabedrijven dit vrijwillig, tegelijkertijd statiegeld invoeren. Uw project is daardoor niet haalbaar binnen de termijn van 1 jaar, één van de spelregels van Centrum Begroot.
De gemeente Amsterdam heeft zich wel aangesloten bij de club van o.a. gemeenten dat probeert de staatssecretaris te om een verdergaande statiegeldregeling in te voeren (op blik en plastic flesjes).
We willen u alsnog hartelijk danken voor uw interesse in Centrum Begroot en het indienen van uw plan. We hopen van harte dat u https://centrumbegroot.amsterdam.nl/ blijft volgen. Vanaf 9 juli kan u op de site zien welke plannen door de stadsdeelcommissie zijn gekozen.
Graag tot dan!
Met vriendelijke groeten,
Dat is dus een antwoord waar ambtenaren goed in zijn. De werkelijkheid beschrijven. Wat mogelijk is binnen de bestaande kaders. Begrijpelijk, want dat hoort bij hun rol. Ze zouden hun boekje te buiten gaan als ze dingen zouden doen die niet binnen het door hun baas (de wethouder) of diens baas (de gemeenteraad) zijn toegestaan.
De redenering in de haalbaarheidstoets is om aan te tonen waarom iets niet kan. Dat is makkelijk, want dat is altijd wel mogelijk. Het antwoord zou moeten zijn we weten niet of het mogelijk is om voldoende lokale ondernemers over te halen binnen een jaar en een werkende inzameling op te zetten. Dat weet je pas nadat je het serieus geprobeerd heb. Dat is nou precies waar dit Centrum Begroot-project voor is, toch?
Huur mij maar een jaar in om de lokale ondernemers te overtuigen om op vrijwillige basis mee te doen en let maar eens op! Ik ben activistisch immers. Flesjes met stickertje voor €0,25 extra verkopen is een kleine moeite voor ondernemers. Beperk je tot de implusaankopen bij toeristische winkeltjes, de supermarkten sla je over. Inzameling doe je op andere plekken, waar er ruimte voor is. Bijvoorbeeld op de steigers van rondvaartboten. Dan krijg je korting op je kaartje of andere aankopen. De bulk wordt dan verzameld via Plastic Whale en bij de daklozenopvang en dergelijke. Of misschien op een andere manier. Mijn punt is, je weet tevoren niet of het mogelijk is. Dat vergt een tijdje trial-and-error. Daar is dit budget perfect voor. Als het faalt is dat ook niet erg.
Wat voor ambtenaren erg makkelijk is, en volgens mij ook erg leuk, is eventjes een redenering opschrijven waarom iets NIET mogelijk is. Dat kan ik ook wel doen, bij de meeste plannen op Centrum Begroot. Maar daar is dat budget toch niet voor?
Voor mij als participerende, goedwillende burger komt het aan als een stomp in het gezicht. Ja, leuk zeg, die burgerparticipatie. Laat mij nou even lekker experimenteren met dit budget en ik zal aantonen of het mogelijk is. Of niet, maar dat is ook leerzaam. Dan weten we meer over de problematiek. Misschien komt er wel een andere mooie oplossing uit.
Close
Ad-blocker not detected
Consider installing a browser extension that blocks ads and other malicious scripts in your browser to protect your privacy and security. Learn more.
