Het burgeramendement

Burgers participeren in de parlementaire democratie als ze een concrete bijdrage kunnen leveren en het einde in zicht is. Een stem uitbrengen, een handtekening zetten, een avond naar een inspraaksessie en zelfs een middag naar een burgerpanel of demonstratie incidenteel. Het is een afweging tussen inspanning en impact:

  • Een stem bij de verkiezingen geeft een redelijk gegarandeerde inbreng, het levert een andere burger een zetel in raad of Kamer op als genoeg anderen dezelfde mening zijn toegedaan.
  • Een handtekening zetten is een relatief kleine inspanning met potentieel de impact dat je ‘iets in beweging brengt’.
  • Een dagdeel opofferen is goed om je gehoord en gezien te voelen, inzicht in de speelruimte te krijgen, met de belofte dat de bijdrage ‘wordt meegenomen’ en daar begint het al te wringen.
  • Lid worden van een organisatie, zoals een partij of activistenclub vergt vaak ook een secundaire motivatie: het plezier samen te werken, te leren, te netwerken, carrière te maken. Ook heel concreet.

Maar om daadwerkelijk invloed te hebben staat de burger op een grote achterstand omdat er nauwelijks formele ingangen zijn voor een bijdrage met gegarandeerd resultaat. Het beleidsproces is oneindig complex en vooral langzaam. De procedures zijn voor een buitenstaander tamelijk ondoorgrondelijk, maar je moet wel alert zijn en snel reageren op kansen. Een groot netwerk dicht bij het vuur helpt daar bij, maar ook op dat professionele niveau wordt er door lobbyisten vaak veel tijd geïnvesteerd zonder de gewenste opbrengst. Je wint en verliest afwisselend, per definitie.

Daarom moet een nieuw instrument van participatie een concreet resultaat geven op een zeker moment met een voorspelbare uitkomst. Het burgeramendement voldoet aan alle eisen. Het vergt slechts een handtekening van 70.000 burgers en het resultaat is een speciek amendement op wetgeving. De burger kan dit in een paar minuten lezen en begrijpen.

Uitwerking

De duivel zit in de details. Als er om veel gegevens wordt gevraagd bij de ondertekening dan haken er schrikbarend veel burgers af. Dit is een te hoge prijs voor een onvoorspelbaar resultaat. Het is technisch goed mogelijk om te garanderen dat er geen handtekeningen door robots of dubbel worden gezet zonder de drempel te verhogen. Laat het niet aan ambtenaren over om dit dicht te timmeren, want dan gaat het fout door hun risicomijdende reflex. Laat het aan de burgers zelf om de inzameling van steunbetuigingen als geloofwaardig te presenteren aan de Tweede Kamer (statistische analyse, €0,01 per iDEAL, SMS, IRMA, papieren formulier, web of trust…). Het is goed als de gekozen technologie zèlf publiekelijk ter discussie staat en niet bevroren wordt tot ver in de toekomst.

Ook moet het amendement achteraf niet afgekeurd worden zoals nu vaak met het ‘burgerinitiatief’ gebeurt. Zelden levert dit instrument wat op. Dit zet veel kwaad bloed bij burgers die daardoor teleurgesteld worden. Een relatief grote investering blijkt het niet waard geweest.

Verder, de burger heeft broodnodig institutionele ondersteuning nodig; er moet al een organisatie bestaan voordat de burgers vragen om een amendement. Het is praktisch onmogelijk om met een ad-hoc organisatie tot een goed amendement en bijbehorende ‘lobby’ te komen. Stichting Petities.nl werkt graag met een dergelijke organisatie samen. Laat het geen ambtelijke dienst zijn die dit erbij krijgt. Dat betekent vaak risicomijdend gedrag met louter procedurele ondersteuning. Een aparte organisatie kan allerlei professionals (denk aan lobbyisten) uit verschillende hoeken aantrekken op korte termijn.

Daarom schrijf ik deze boodschap aan Tweede Kamerleden:

Geacht Kamerlid,

Donderdag stemt u namens de ___ over het mogelijk maken van een ‘burgeramendement.’ Bedenk: “Baat het niet, dan schaadt het ook niet.” Het is slechts een pilot. Maar als het slaagt telt uw naam mee in de parlementaire geschiedenis!

Wij:

  • Stichting Petities.nl,
  • de BVPA (beroepsvereniging Public Affairs) en
  • IkLobby: het nieuwe platform voor de burgerlobby,

ondersteunen en juichen dit initiatief toe.

De potentie van deze pilot voor een versterking van de parlementaire democratie is heel groot.

De potentiële schade bij burgers is kleiner dan die van een willekeurig ‘burgerinitiatief’. Petities.nl heeft er aan aantal begeleid. Het vergt veel van burgers om aan de eisen te voldoen en na grote inspanningen is het resultaat teleurstellend.

De potentiële schade voor het parlement is vergelijkbaar met het tijdsverlies van een regulier amendement dat geen minderheid haalt. Vergelijk het met een enkel Kamerlid dat 10% actiever is.Want in vergelijking met honderden amendementen jaarlijks van de Kamer zal het burgeramendement zeldzaam blijven en telkens nieuwswaardig zijn.

Daarmee is onze gedeelde verwachting dat dit het vertrouwen in de democratie dan ook zal vergroten.

INVLOED OP INPUT ÈN OUTPUT PARLEMENT
Wij verheugen ons ook vooral op het verhaal òver het burgeramendement dat door elk nieuwsbericht zal worden verteld. Het is hiermee wel degelijk mogelijk als burger om invloed te hebben op zowel de input als output van het parlement. Niet alleen door aandacht voor een kwestie te vragen (met een petitie), maar met het burgeramendement is nu ook de uitkomst te beïnvloeden door de uiteindelijke formulering ervan (iets) aan te passen.
De ervaring is dat burgers hun aandacht verliezen als hun petitie naar de Tweede Kamer gaat. Er is dan geen handelen meer mogelijk, dus is het ook niet nodig om te volgen wat er gebeurt: “we zien wel.” Als dit wèl mogelijk wordt dan is dat een fundamentele verandering: het is zinnig om te blijven volgen! Dat zal dan gelden voor veel meer onderwerpen, niet alleen dat wat met een petitie op de politieke agenda is gekomen.

UITWERKING
Voor de uitwerking hebben wij twee dringende aanbevelingen.

  1. Vul ‘70.000 ondertekeningen’ niet precies in, laat de burger het bewijs verdedigen (één superieure methode bestaat niet en technologie verandert) en reageer ruimhartig bij de acceptatie van het bewijs.
  2. Een bescheiden, maar wel onafhankelijk en neutraal platform, is nodig voor het ondersteunen van burgers. Om er te lezen wat er te amenderen is en voor advies en contacten bij een campagne en een lobby. Onze expertise en ons netwerk dragen we graag bij aan een dergelijk centraal punt.

ONS AANBOD
Petities.nl, de BVPA en IkLobby bieden aan om dit platform te dragen, zien meerwaarde in het vervullen van een kerntaak en denken ook dat het slagen van dit experiment daarbij gebaat is.

  • Petities.nl heeft aantoonbare ervaring met het effectief faciliteren van burgerpetitites. En daarmee met het ophalen en documenteren van grote hoeveelheden handtekeningen.
  • IkLobby heeft de ambitie om de fakkel in het proces voort te dragen door middel van het pro-actief begeleiden van burgerpetities richting een doeltreffende beleidsbeïnvloeding. Dit wil zij doen door het ondersteunen van de groep betrokken burgers, het vinden van een juist en kloppend verhaal en het koppelen aan een passende lobbyist via de BVPA.
  • De Beroepsvereniging voor Public Affairs heeft naast een grote groep leden die lobbyen op alle mogelijke dossiers ook een schat aan kennis en ervaring in het betrekken van derden bij ambtelijke en politieke beïnvloeding.

ACHTERGROND
Stichting Petities.nl biedt een neutraal petitieplatform en helpt burgers met hun petitierecht (lokaal, nationaal en Europees). Sinds 2005 zijn voor 20.000 petities 18 miljoen ondertekeningen verzameld op het platform. Het is (na stemwijzers in een maand met verkiezingen) de populairste politieke website. Mogelijk gemaakt door donaties, het vfonds, lokale overheden, het ministerie en heel veel vrijwilligerswerk. 

Er is 25 september 2020 over gestemd en op donderdag 25 februari 2021. Zie de verschillen in deze lijst met voorstemmen. De partijen die plots tegen zijn heb ik via Twitter gevraagd om uitleg: GroenLinks, SP, PvdA en FVD.

Partij25-9-202025-2-2021
D661919
PVVtegen20
GroenLinks14tegen
SP14tegen
PvdA9tegen
PvdD44
50PLUS33
DENK33
FVD2tegen
Krol11
Van Haga1tegen
Van Kooten-Arissenafwezig1
7051
Beide keren tegen
VVD32
CDA19
ChristenUnie5
SGP3

Goed, statiegeld op blikjes, maar pak nu door

Voor dit stuk was helaas geen plek in Trouw:

Verheugd als ik was over de kop van het commentaar “Goed, statiegeld op blikjes, maar pak nu door”, zo teleurgesteld was ik in de beperkte blik ervan. Ja, natuurlijk kan de uitvoering beter. Maar de fundamentele kwestie blijft dat er statiegeld op alles moet zitten willen we de planeet op tijd redden. De verwijzing naar succesvolle statiegeldsystemen elders is dan ook terecht. Maar ook terug in de tijd, dichter bij huis was statiegeld altijd al effectief. Pas sinds ongeveer een halve eeuw is weggooien de norm, omdat produceren goedkoop en arbeid duur werd.  

“Als de geschiedenis iets leert is het wel dat het bedrijfsleven zich niet serieus verantwoordelijk voelt voor zwerfafval” en meer in het algemeen, afval punt. Om winstgevend te zijn zoekt het bedrijfsleven vooral die marges op waar exploitatie onbegrensd is. Kinderarbeid mag niet meer, werknemers worden ook steeds beter beschermd, grondstoffen haal je uit mijnen met een corrupt regime en als laatste ontwikkeling wordt het klikgedrag en de aandacht van internetgebruikers zelfs geëxploiteerd. Dat dit ten koste gaat van privacy en de democratie dringt nu pas tot de politiek door. 


De volgende stap in het kat-en-muisspelletje tussen wetgever en ondernemers moet zijn dat op alles statiegeld komt. Geen probleem voor ze, als de spelregels voor iedereen gelden. Hef statiegeld op verpakkingen èn producten zodat de industrie zich daarop stort om concurrenten voor te zijn.


In vergelijking met het laten rijden van een karretje op Mars is dit een makkie. Zie hoe snel Frans Timmermans is gekomen tot het verbieden van weggooiplastic als rietjes, roerstokjes en dergelijke. Hij stelde argeloos een extra vraag in een discussie met zijn ambtenaren over veelvoorkomend zwerfafval. Kunnen we dat niet gewoon verbieden als EU? Na veel tegensputteren omdat het ’natuurlijk’ niet kan, bleek dat de EU dat wèl kan. En zo ontstond revolutionaire EU-regelgeving in een recordtijd van 9 maanden. Binnenkort in nationale wetten in de hele EU. 


Geef de industrie hiervoor wat extra de tijd, maar als statiegeld op alles de norm is in de EU dan volgt de rest van de wereld vanzelf. Want producten worden ontworpen voor de strengste markt. De rest van de wereld doet dan niet moeilijk want ’toegestaan in de EU’. Dit is de ’soft power’ van de EU die zo snel mogelijk ingezet moet worden om de planeet te redden. Het zal goed zijn voor de economie omdat er uit het niets een nieuwe markt ontstaat. Je kan je vuilniszak bij wijze van spreken voor €5 op marktplaats zetten. Een vieze zak met gft ertussen €2, want dat is meer werk. Misschien komen er winkelketens gespecialiseerd op innemen van afval. De beste prijs krijg je waarschijnlijk als je het invoert in een blinde muur bij het winkelcentrum, maar anders halen de pakketbezorgers het bij je thuis op. Zwerfinators staan met lege handen omdat ze ingehaald worden door mensen die het voor het geld doen. De technologie is er klaar voor (zoek op IOTA) zodra wetgeving het verplicht. 


Om de EU aan te sporen zijn 1 miljoen handtekeningen nodig. Al die gemeenten die zich enthousiast bij de statiegeldalliantie aanmelden kunnen inwoners nu ook oproepen te tekenen omdat ze dan in de toekomst verlost zijn van het meeste afval. Het gaat retour naar de vervuiler en de afvalstoffenheffingen kunnen omlaag. Straten zijn schoner dan ooit en àlle producten worden ontworpen voor hergebruik. Zoveel zinniger dan een karretje op Mars.  


Reinder Rustema petitionaris van de petitie statiegeldopalles.petities.nl 

Geen werkomgeving zo onveilig als de politiek

Betoogde Geert Dales op 28 januari 2021. Daar schreef ik een reactie onder.

Het belang van de partij voor de politieke marketing is de oorzaak van al het kwaad. Gek genoeg was de partij in een verzuilde samenleving intern vrijer omdat zowel de politici als de burgers erin gevangen zaten. Er zijn nu 89 partijen die meedoen en helaas zijn die praktisch allemaal kansloos (hoewel, Volt?) omdat de partijen die al bekend zijn en een eenheid naar buiten toe communiceren de kiezers trekken. De nieuwkomers krijgen geen aandacht.Om te beginnen moeten de bestuurderspartijen uit de coalitie de fractiediscipline los laten, dat geeft lucht. Niet alleen in het parlement maar ook in de eigen partij. Dan is er weer discussie en meningsverschil nodig, dat is de zuurstof voor een gezonde cultuur in een organisatie. Nu heeft een partijcongres een ventielfunctie waar leden oppositie kunnen voeren tegen het partijbestuur en de partijtop kan winkelen in alle uitingen daar. Partijleden komen en gaan, behalve bij Forum. Daar is het een feestje want de leden kunnen zich herkennen in de partijtop. Zo niet, dan vertrek je. Helaas hebben ze daar ook geen model gevonden voor interne discussie en overwint de (extreme) fractiediscipline ook daar: de leider IS de partij. Daarom zijn de reguliere partijen nu aan zet om een beetje zuurstof toe te laten in hun eigen partijen. Het is eng en de parlementaire journalisten zullen erbovenop springen, maar als de partij toch de teugels laat vieren dan zullen de kiezers het waarderen. Zie het aanzien van Omtzigt en Leijten.

Die verscheen ook in de krant zelf. Tweede brief in de brievenrubriek van 1 februari.

Niet Big Tech maar Trump treft blaam

Reactie op de nieuwe mediachef van NRC, het doorgehaalde kwam niet in de krant:

Vrije meningsuiting

Witte Huis kan meer

Volgens Karel Smouter is het “de realiteit nu dat vijf ongekozen mannen zomaar het Witte Huis kunnen inlopen om de stekker uit de President zijn communicatiekanalen te trekken.” Hij bedoelt daar de bazen van de grote technologiebedrijven mee.  Dat klinkt vreselijk, maar het laat juist zien dat deze president die technologie nodig had en gebruikte om te communiceren. Dat is wèl vreselijk. Het Witte Huis kan door deze bedrijven niet het zwijgen opgelegd worden. Als er nieuwswaardige persconferenties worden gegeven dan zullen journalisten daar gewoon over berichten. Ook kan het Witte Huis berichten op Whitehouse.gov plaatsen. Desnoods wordt die website aan de wereld geserveerd met eigen apparatuur vanuit het Witte Huis.  

Daarnaast is wetgeving een bijzonder krachtig communicatiemiddel. Met hulp van de volledige ambtenarij bereikt die uiteindelijk elke burger.  

Statiegeld op alles

NRC Handelsblad pleit op 5 augustus 2020 voor Europese regelgeving om het plasticprobleem aan te pakken, maar pakt daarbij niet echt door. Dat is dringend nodig omdat er niet alleen een probleem is met plastic, maar omdat het inzamelen van afval door de overheid op allerlei punten problematisch is. Zwerfafval, slechte sorteerdiscipline van consumenten en de verwerking van het ingezamelde afval zijn allemaal een probleem van de overheid. Niet alleen in Nederland, maar elders in de EU nog meer en buiten de EU is het bijkans rampzalig.

Consumenten en de industrie blijven buiten schot. Zodra een product verkocht is, heeft de consument er de verantwoordelijkheid voor. Ons juridisch systeem gaat er impliciet vanuit dat al ons eigendom van waarde is voor de eigenaar. Ja, in de 19e eeuw misschien. Maar vooral de afgelopen decennia is dat in een duizelingwekkend tempo veranderd. We kopen massaal spullen die we kort erna weer loslaten. Weg ermee, niet ons probleem. Ook voor de armsten in de wereld is een plastic zakje niets waard en dus stemde in mei het parlement in Nigeria voor een ban op plastic zakjes met torenhoge boetes. 

Daarom moet de EU haar ‘soft power‘ juist op dit terrein laten gelden met een radicale maatregel die de planeet kan redden en ook nog eens voor ongekende innovatie en productiviteit kan opleveren: statiegeld op alles! Dit valt bij uitstek binnen de competentie van de EU en er is draagvlak voor. Als er  maar een goed ‘level playing field’ blijft voor de industrie wordt geen enkele ondernemer achtergesteld op anderen, de vrije markt krijgt er een prachtige uitdaging bij.

Voor consumenten is de maatregel kostenneutraal. Je betaalt iets meer voor al je producten, maar je krijgt het ook weer allemaal terug. Heb je er geen zin in het statiegeld te claimen, dan is er wel iemand anders die dat wil. Geen problematische ‘diftar’-afvaltarieven nodig. Kinderen kunnen hun zakgeld aanvullen door plastic zakken uit de struiken te vissen. In elke drukke winkelstraat staat iemand te bedelen om de verpakking van de snacks waar je mee rondloopt. Je kan je vuilniszak op Marktplaats te koop zetten. De overheid verzamelt dan nog voornamelijk biologisch afval in. Het plastic velletje om de komkommer is dan snel verdwenen omdat weinig consumenten de moeite willen doen het statiegeld erop te claimen en liever de komkommer zonder kopen, de kortere houdbaarheid voor lief nemend. 

Dit dwingt de industrie om na te denken over hoe het product terug zal komen. Extra (soorten) verpakking om de consument in de supermarkt mee te verleiden krijgen dan wel een prijs terwijl het nu spotgoedkoop is. Minder verpakking en hergebruik worden dan lonend. Comfort voor de consument om de verpakking schoon te kunnen aanleveren en ondertussen te bewaren telt dan mee bij de aankoopbeslissing. 

Als de EU zich met dit niet uitgesproken rechts of links onderwerp profileert treedt ‘The Brussels Effect‘ in werking. Producenten wereldwijd richten zich op de normen in de EU en aanverwante markten. Het plastic zakje dat in Nigeria door de struiken waait wordt dan plots wel geld waard omdat iemand het naar de EU kan brengen. Het ligt dan zelfs meer voor de hand dat men in Lagos het statiegeldschema van de EU krijgt.

Omdat een miljoen burgers de Europese Commissie rechtstreeks en redelijk dwingend om maatregelen kunnen vragen waarbij de Europese Raad (en de industrielobby) dan gepasseerd kan worden ben ik samen met Europeanen uit andere lidstaten een Europees burgerinitiatief begonnen genaamd returnto.eu. Het is in het belang van de Commissie om dit onbekende directe mandaat van Europese burgers te omarmen om zelf eens goed voor de dag te komen. Om zover te komen willen we vooral met dorpen en steden in de hele EU samenwerkingen opzetten omdat zij er een groot belang bij hebben. Het is makkelijker en goedkoper om de burgers met de eigen communicatiekracht op te roepen dit te steunen dan welke maatregel dan ook om zwerfafval tegen te gaan of afval te sorteren. 

Initiatiefnemer Return to EU-burgerinitiatief, Reinder Rustema

Macron’s burgerraad is geen exportproduct

Op G1000.nu las ik “Groot nieuws, eerste burgerraad over klimaat in Europa is een feit” en daaronder reageerde ik met dat dit niet zo makkelijk te exporteren is naar elders in Europa.

In een presidentieel systeem met een heel zwak parlement, zoals in Frankrijk, is het makkelijk om een sterk mandaat te geven aan een burgerraad.

In een sterk parlementair systeem, ook nog eens maximaal respresentatief zonder irritante discricten, heb je een conflict tussen het mandaat van de burgerraad en die van het gekozen parlement. Kiezers geven dan in Nederland het parlement een mandaat dat het dan weer uit handen geeft aan een gelote burgerraad. Daarmee geeft het gelijk een eigen brevet van onvermogen af. Dat is heel raar.

Dat een president het doet om verbinding te zoeken met de bevolking is heel verstandig. Er is immers geen deugdelijk parlement. En het parlement representatiever maken is veel moeilijker.

Daarom is het schijnbare succes van deze burgerraad niet zo eenvoudig te vertalen naar elders. Het is ook nog even afwachten of het behalve een communicatief succes ook inhoudelijk een succes wordt. Macron kan de voorstellen ook kapot laten varen op de weerbarstige werkelijkheid door bij de minste of geringste obstakels er niet vierkant achter te gaan staan. Geen parlement dat het hem moeilijk zal maken…

Conference on the Future of Europe and the European Citizens Initiative

The new European parliament and Commission established a conference on the future of Europe. This is not going to be a single event, but a process that will last until mid 2022 and is all about the future of European democracy (the European Union, not the one in member states).

In true European tradition it will be a long and slow process, with many stakeholders and voices to take into account. Moonshots and big ambitions will probably fail, but a realistic and tactical move would be to make the European Citizens Initiative a tool for the parliament to overrule the Council.

Few readers now remain after the previous sentence. If you are still reading you probably already understand the huge potential. Currently, that Europe-wide petition that collected a million signatures in 7 member-states or more goes to the Commission and stops there. If the Commission would like to carry the initiative further, for example because it is a good proposal, then it probably is also political. Then there are the 27 member states that gang up to block it.

Not very democratic, is it? This is not going to change soon or easily because the member states do not want to give up their powers to Brussels, the Commission. That would also be problematic democratically because the mandate of the Commission is not very democratic. The parliament can’t send the Commission home either. Also, the Commission is there to execute with a very narrow mandate.

The Council is a meeting of the leaders of the member states and they will not easily give up their power. Unless…

Unless it is a very limited power they give up, if many conditions apply. I propose:

  • A European petition with a million signatures (European Citizens Initiative
  • Which fulfills the current criteria
  • And is supported by a majority vote by the European Parliament
  • Results in a legislative act from the European Commission
  • And can not be overruled easily by any European body, except the Court of Justice of the European Union.

This will fundamentally change the dynamic around this instrument. Currently few members of the European Parliament are motivated to make the instrument into something big. Once they can have a vote about it and have their way, they will have more power than they have now. It will not become a tool of direct democracy (which parliamentarians usually object to) but will complement the parliamentary, representative democracy. Crazy stuff by a group of 1 million crazy or bribed citizens will still be blocked by the parliament. But good stuff will shine on them too. They will probably start campaigning to mobilise the European demos for it!

Good for the emergence of a European demos too. Citizens can actually do something and make a difference in European democracy.

Let me know if you want to support this and which organisations you could make enthousiastic. During the conference I would like to contribute it.

I already proposed it during ECI Day on February 25. There is probably even a video of me standing up in the crowd. Based on a discussion that morning I got this idea.

25/02/2020: ECI Day
European Economic and Social Committee Rue Belliard/Belliardstraat 99

Waarom inwoners geen ‘eigen volk eerst’ bedoelen met het B-woord

Toen ik ‘bestemmingsverkeer’ opperde als middel om een autoluw Amsterdam te realiseren reageerde een raadslid met “raar eigen volk eerst idee.”

Waarom zou je daarmee minder gastvrij of liberaal zijn als stad? Bezoekers weten hun weg naar een stad met bestemmingsverkeer evengoed te vinden zie je  al sinds de jaren 70 in allerlei oude vestingsteden elders in Europa. Ook havenstad Amsterdam met een eeuwenoude traditie als liberale vrijhaven voor andersdenkenden (zelfs andersgelovigen) gaat niet er niet door ‘op slot’. Kennelijk overheerst de 20e eeuwse idee ‘kom je aan mijn auto, dan kom je aan mij’. Maar auto’s zijn toch geen mensen?

Het woord ‘bestemmingsverkeer’ komt maar één keer voor in de autoluw-plannen die volgende week in de raad komen. Als citaat uit de mond van bewoners. Bewonersgroepen die elkaar via wijkcentrum d’Oude Stadt hebben gevonden merken dat het onmogelijk is om begrepen te worden op dit punt. Zodra je het b-woord noemt gaan instinctief de mentale rolluiken naar beneden. Het suggereert een conservatieve agenda. Insprekers begrijpen nu wel dat er andere keuzes zijn gemaakt, maar waaròm dat zo is wordt niet uitgesproken.

Inwoners van Amsterdam zelf bezitten nota bene het minst een auto in Nederland, als je autoloze waddeneilanden niet meerekent. Waarom moet Amsterdam lijden onder het autodenken van elders terwijl we zelf al handelen alsof we in de toekomst leven? Het past juist niet bij Amsterdam om dogmatisme toe te laten. Toch dicteert dit gesloten denken wel de Agenda Autoluw. Wethouder Dijksma, een doorgewinterde topbestuurder, voert exact uit wat de coalitiepartijen willen, daar is ze voor aangenomen. In het coalitieakkoord stond dat er minder parkeerplaatsen komen. Het was de grootste – en misschien wel groenste – campagnebelofte van GroenLinks. En dus levert ze, zonder Amsterdamse eigenwijsheid. Voorbeeldig. Maar wel gedoemd om te falen. 

Stoelendans en waterbed

Heel erg gedurfd en spraakmakend is dat de komende jaren de muziek af en toe wordt uitgezet in de stoelendans van parkerende automobilisten. Telkens als er een straat op de schop gaat worden er plaatsjes weggehaald. Dit feest wordt over vele jaren uitgesmeerd zodat de dans om parkeerplaatsen 24 uur per dag door zal gaan. Slim combineert Dijksma het met het permanente oplappen van de uitgeleefde openbare ruimte en de verzakte kades en wankele bruggen. Campagnebelofte professioneel ingelost, want “hee, omrijden! de kade is hier ingezakt!”

De plannen van de wethouder staan ook bol van de maatregelen om de bezoeker te verleiden tot gewenst gedrag. Meer knips om het doorgaand verkeer te storen, meer alternatieven voor de auto, van alles. Bewoners weten uit ervaring dat knips en omleidingen het autoverkeer alleen verplaatst als een waterbedeffect. Want ook langs de vieze autocorridors wonen mensen die niet meer, maar minder auto’s willen. Gelukkig hebben de bewonersgroepen besloten om zich niet langer door de gemeente tegen elkaar uit te laten spelen. Ze kunnen elkaar eindeloos bevechten, maar beter is het om gezamenlijk te hameren op het algemeen belang: bestemmingsverkeer.

Hoofdkraan of dweilen met de kraan open

Minder parkeerplaatsen en autoverkeer hinderen helpt niet omdat net als bij een stoelendans de deelnemers die ‘af’ zijn nog steeds in dezelfde kamer staan. Automobilisten moeten dus meer rondrijden voor een vrije plek. Met bestemmingsverkeer zou de gemeente aan de hoofdkraan kunnen draaien, nu gaat ze dweilen met de kraan open. Het aanleggen van een wandelboulevard langs één van de grachten is dan vergelijkbaar met een terp om droge voeten te houden. Maar het verlaagt het waterpeil niet. Verwacht hordes toeristen die in groepen die gracht op en neer zullen lopen, terwijl autoverkeer in een lange file er pal naast rijdt. Eindeloos op zoek naar de steeds schaarsere en duurdere parkeerplaatsen. Bezoekers, bewoners, leveranciers blijven elkaar dan letterlijk in de weg zitten.

Dogmatisch denken

Bij het schrijven van de verkiezingsprogramma’s hebben de idealisten zich blind gestaard op het verbeteren van de openbare ruimte terwijl dat het sluitstuk moet zijn. Bewoners hebben vooral behoefte aan lege parkeerplaatsen. Minder blik op straat, maar wacht met minder parkeerplaatsen. Geen voetpad op een toplocatie waar vooral de toeristen (luidruchtig) in een 24 uurs processie van zullen profiteren als alternatief voor een rondvaart. Liever de huidige grachten zoals ze zijn, maar dan met hier en daar een auto geparkeerd. Dat lelijke blik beschermt de rust dan nog een beetje. En leveranciers zullen dan niet meer de stoep voor voetgangers blokkeren of de rijbaan blokkeren waardoor fietsers een stoepje meepakken. Parkeren is een realistisch alternatief voor ze. Ook uitgenodigde bezoekers hoeven dan niet lang te zoeken en de bewoners die slecht ter been zijn kunnen vaker dichtbij parkeren. 

Het verhogen van parkeergeld werkt niet weten we inmiddels, men blijft komen. Menig bezoeker beschouwt een dagkaart als de entree van het pretpark. Het is voor één auto ongeveer evenveel als bij een commercieel pretpark per bezoeker. En dan komen er bij het echte pretpark nog parkeerkosten bovenop. 

Bestemmingsverkeer invoeren kan ook, beargumenteerde ik eerder op deze plek. Maar ik hield geen rekening met het heersende 20e eeuwse autodenken van liberalen en het kortzichtige ‘groen in plaats van blik’-dogmatisme van groenen. 

Bestemmingsverkeer in de praktijk

De bestemmingsverkeer-maatregel kan relatief goedkoop en op korte termijn worden ingevoerd door borden te plaatsen dat alleen bekende of op een parkeerautomaat aangemelde kentekens mogen parkeren in Amsterdam. Toeristen, dagjesmensen, taxi’s, touringcars en in hun auto cruisende Amsterdammers krijgen het dan heel moeilijk. Maar van inwoners, mantelzorgers, leveranciers en genodigde klussers zijn tamelijk eenvoudig de kentekens in te winnen. Ook doorgaand verkeer kan je op kenteken tegenhouden. Een Amsterdammer uit Noord die naar de Johan Cruijff ArenA rijdt heeft de binnenstad niet als bestemming. Ruim voor de IJ-tunnel staat dan een matrixbord waarop de passerende kentekens oplichten die een andere route moeten kiezen.

Een vorm van bestemmingsverkeer op kenteken is geen grotere bedreiging van de privacy dan de huidige situatie omdat elk kenteken nu ook al gescand wordt. Handhavers rijden nu al rond in scanauto’s die effectief kentekens controleren op parkeergeld en allerlei overtredingen. Niet aankomen, want dat werkt. 

De openbare ruimte hoeft niet op de schop voor bestemmingsverkeer. Al het geld is nodig voor het herstellen van de kades en bruggen. De tot heilig verklaarde ‘doorstroming’ is er ook bij gebaat als er tijdens de reparaties minder autoverkeer de stad in komt. 

Reinder Rustema is inwoner van Westerpark

In het coalitieakkoord 2018 ‘Een nieuwe lente, een nieuw geluid’ staat wel een soort hint naar bestemmingsverkeer.

Mijn deelname aan Centrum Begroot

Op de burgerparticipatiesite van de gemeente Amsterdam heb ik een plan bijgedragen om statiegeld in te voeren in Amsterdam. Om afval te voorkomen lokaal statiegeld invoeren.

Het plan kreeg genoeg stemmen om te kwalificeren voor een ‘haalbaarheidstoets’ door een ambtenaar. Er is een antwoord op gekomen dat niet bij het plan zelf is verschenen, maar ik ontving het wel per e-mail:

Goedemiddag Reinder Rustema,
 
U heeft het plan “Statiegeld op verpakking meeneem-eten en -drinken” via  Centrum Begroot ingediend.
Stadsdeel Centrum vindt het belangrijk dat alleen plannen doorgaan naar de volgende ronde die we daadwerkelijk binnen de gestelde voorwaarden kunnen realiseren. Tijdens de haalbaarheidstoets is bekeken welke plannen uitvoerbaar zijn.
 
Het plan, Statiegeld op verpakking meeneem-eten en -drinken, is niet haalbaar binnen Centrum Begroot.
Statiegeld is niet wettelijk geregeld. In het Verpakkingenbesluit is een paragraaf opgenomen waarin staat dat er statiegeld wordt geheven op kleine plastic flesjes maar deze paragraaf is nooit in werking gezet. Dit o.a. omdat  het bedrijfsleven geen voorstander is van statiegeld.
 
Winkels en horecabedrijven die meeneem eten en drinken verkopen zijn niet doormiddel van een vergunning te verplichten om statiegeld in te voeren
(winkels hebben geen vergunningen en horecavergunningen zijn gebaseerd op de APV waar milieubescherming geen rol speelt).
Het is alleen mogelijk om op basis van vrijwilligheid statiegeld in te laten voeren.
Omdat statiegeld een product bij aankoop duurder maakt, zal het alleen mogelijk zijn wanneer alle winkels en horecabedrijven dit vrijwillig, tegelijkertijd statiegeld invoeren. Uw project is daardoor niet haalbaar binnen de termijn van 1 jaar, één van de spelregels van Centrum Begroot.
 
De gemeente Amsterdam heeft zich wel aangesloten bij de club van o.a. gemeenten dat probeert de staatssecretaris te om een verdergaande statiegeldregeling in te voeren (op blik en plastic flesjes).
 
We willen u alsnog hartelijk danken voor uw interesse in Centrum Begroot en het indienen van uw plan.
We  hopen van harte dat u  https://centrumbegroot.amsterdam.nl/ blijft volgen. 
Vanaf 9 juli kan u op de site zien welke plannen door de stadsdeelcommissie zijn gekozen.
 
Graag tot dan!
 
Met vriendelijke groeten,

Dat is dus een antwoord waar ambtenaren goed in zijn. De werkelijkheid beschrijven. Wat mogelijk is binnen de bestaande kaders. Begrijpelijk, want dat hoort bij hun rol. Ze zouden hun boekje te buiten gaan als ze dingen zouden doen die niet binnen het door hun baas (de wethouder) of diens baas (de gemeenteraad) zijn toegestaan.

De redenering in de haalbaarheidstoets is om aan te tonen waarom iets niet kan. Dat is makkelijk, want dat is altijd wel mogelijk. Het antwoord zou moeten zijn we weten niet of het mogelijk is om voldoende lokale ondernemers over te halen binnen een jaar en een werkende inzameling op te zetten. Dat weet je pas nadat je het serieus geprobeerd heb. Dat is nou precies waar dit Centrum Begroot-project voor is, toch?

Huur mij maar een jaar in om de lokale ondernemers te overtuigen om op vrijwillige basis mee te doen en let maar eens op! Ik ben activistisch immers. Flesjes met stickertje voor €0,25 extra verkopen is een kleine moeite voor ondernemers. Beperk je tot de implusaankopen bij toeristische winkeltjes, de supermarkten sla je over. Inzameling doe je op andere plekken, waar er ruimte voor is. Bijvoorbeeld op de steigers van rondvaartboten. Dan krijg je korting op je kaartje of andere aankopen. De bulk wordt dan verzameld via Plastic Whale en bij de daklozenopvang en dergelijke. Of misschien op een andere manier. Mijn punt is, je weet tevoren niet of het mogelijk is. Dat vergt een tijdje trial-and-error. Daar is dit budget perfect voor. Als het faalt is dat ook niet erg.

Wat voor ambtenaren erg makkelijk is, en volgens mij ook erg leuk, is eventjes een redenering opschrijven waarom iets NIET mogelijk is. Dat kan ik ook wel doen, bij de meeste plannen op Centrum Begroot. Maar daar is dat budget toch niet voor?

Voor mij als participerende, goedwillende burger komt het aan als een stomp in het gezicht. Ja, leuk zeg, die burgerparticipatie. Laat mij nou even lekker experimenteren met dit budget en ik zal aantonen of het mogelijk is. Of niet, maar dat is ook leerzaam. Dan weten we meer over de problematiek. Misschien komt er wel een andere mooie oplossing uit.

Meer beeld via de ether!


De Amsterdamse datacenters zorgen voor een overbelasting van het elektriciteitsnetwerk.
 Veel van de data is video. Allerlei diensten voor uitgesteld kijken hebben video’s op servers staan in Amsterdam. Maar de meeste mensen kijken ongeveer naar hetzelfde. Niet allemaal exact op hetzelfde tijdstip, maar de meeste bandbreedte en hosting is nodig voor populaire cultuur. Van populaire bestanden wordt zo dicht mogelijk bij de consument een kopietje bewaard zodat niet heel Europa de laatste aflevering van Game of Thrones uit Californië haalt maar dichtbij, op een server in Amsterdam bijvoorbeeld. Ook live-televisie op de kabel gaat via datacenters naar de kijker. 

DVB-T zendmast

Het is veel economischer om dergelijke ‘uitzendingen’ meer via een televisiezendmast de ether in te gooien. Met een antenne vang je het op en de televisie of het kastje dat ernaast of in de meterkast staat kan met het grootste gemak een buffer van enkele dagen aanhouden. Deze spullen staan toch al stroom te consumeren, laat ze dan wat zinnigs doen. Geen dure internetaansluiting met veel bandbreedte meer nodig. Een zendmast is heel zuinig. Of een uitzending nou naar 10 of 10 miljoen ontvangers gaat, dat maakt niets uit voor de stroomconsumptie van de mast.

Helaas is het aanbod in de ether in Nederland door verkeerde politieke beslissingen bedroevend. Sinds kort is het zelfs helemaal niet meer mogelijk om iets te ontvangen zonder weer een nieuw kastje te kopen. De auteursrechtwetgeving helpt ook zeker niet mee. Het duopolie in de infrastructuur van KPN en Ziggo werkt vernieuwing ook tegen. Zij willen consumenten graag volledig inpakken met een duur ’triple play’-aanbod: televisie, internet en telefonie in één abonnement. 

Dit is het moment voor de politiek om voor het milieu, het netwerk en als hele simpele lastenverlichting voor de consument een uitgebreid aanbod via de ether te realiseren zoals dat in een andere grote EU-lidstaten bestaat.