How the war ends, probably after a long time

Earlier I wrote about Putin and the Russians because I couldn’t understand what was going on.

The follow-up question is now: how does this war end?

Eventually a war will end. All wars in history did. But it also always takes longer than expected because a war is easier to start than to finish is a quote I picked up from this article in De Groene Amsterdammer.

Many wars have no clear ending. The conflict is just frozen. Which is a likely scenario in the case of the war that Russia started with Ukraine. A new leader in Russia is most likely the first chance for this war to end.

Then what? How can such a leader get away with justifying so many casualties on the Russian side? Just blame the previous leader? That can only come together with a fundamental, revolutionary upheavel of the entire system and culture, the entire government because everyone was complicit. Something like Navalny taking over and during the take-over completely restructering the entire country. Unlikely, because the federation would have desintegrated before that. Also unlikely because Putin has a vast majority of his citizens under his spell. In other words, it would require one big mess, possibly a civil war. I guess this is also the scenario Western leaders are hoping for. Let the Russian Federation implode, that will do it.

On the other hand, that country can just endlessly carry on with the war. More soldiers, more weaponry and ammunition. They might even become more successful along the way. That course would make the most sense for both Putin and his citizens, it would be consistent for them.

Ukraine can not do anything but fight back. To avoid the loss of troops it will just be more defensive than it already is. With the help of more weaponry from the West it will probably become more effective in intercepting attacks on its citizens (cities, infrastructure). The West has an industry that has an interest in having a war to fight. It is good for business. Taxpayers together can afford it, a war is often good for the economy. And because this threat from Russia in whatever state will not go away anytime soon the industry can expect a continuous turnover. This war is good for business. The part of Ukraine where the fighting is going on will then become a deserted wasteland to test out weapons (for the West) and to slaughter more soldiers (for Russia).

A defeat for Russia without any change in leadership would be existentially confrontational for Putin. To avoid at all cost. How can you make it look less like a defeat? Promise that Ukraine won’t be member of EU and NATO? Perhaps if it has a time limit, like not the next 10 years. It won’t make Russia beloved by Ukraine. Not for the next few generations. Only if Russia itself changes fundamentally. Like tear it apart for starters. The last thing that Putin and his clan wants.

Even if the West, China, India and other countries are teaming up to isolate Russia with sanctions, put diplomatic pressure and so on, it can just continue. Some will flee the country, many will be jailed, but it won’t stop the regime. After all, Russia has already invested so many human lives in the war. Also, the regime has a complete disregard for the suffering of its own citizens. They can just die, no problem. There is no justice in the country anyway. For Ukraine it is easy to stop the war, the minute the borders of 1991 are restored. And then build a big wall with Russia as border, I assume.

What Putin wants is what he can not get. Putin feels threatened by the West and wants certainty that the West will back off. The West wants Putin to first stop the war with Ukraine. The West can not negotiate on behalf of Ukraine while they are in a war, it can not negotiate with Putin directly (Macron tried). Putin thinks he is fighting the West, while the West has absolute respect for the sovereignty of states because it is founded on it. Putin does not seem to understand that concept at all. See how Russia deals with neighbours. There is not the slightest sign that it respects sovereignty. Just like it has no respect for the lives of individuals. It is the terrorist state that Zelinsky often calls it.

Then there is a call by a group of intellectuals in the Netherlands that argue in favour of negotiating with Russia. Because wars that do not end with a clear victory on either side need a diplomatic negotiation is what they argue. Statistically this is not the case according to the article I started with.

But how can the EU, the US or what else negotiate about someone else its territory? It can not. Even if Russia gets written promises that Ukraine wil never get access to NATO, the EU, and such and suppose that Russia retreats (that would be weird). Partially or completely. This does not guarantee peace because Russia can decide to just start fighting again if Ukraine becomes too Western or whatever ‘feeling’ it has about how Russia is mistreated. It is obvious that Ukraine does not want to belong to Russia or its sphere of influence. The West can not do anything else but respect that, because it is existential for all countries in the West to respect the sovereignty of a nation (not for Russia and it’s federation obviously).

In The Standaard there is another, pragmatic plea to negotiate and sacrifice the territory Russia currently holds. Because this war can’t be won. The West has not been empathetic for Russia “both Napoleon and Hitler stood at the gates of Moscow”, to not have been recognised as a regional power. In a reaction someone from political science stresses that The West has tried all kinds of things to integrate Russia in the West: Council of Europe, G8, the WHO. The expansion of NATO and the EU was not at the initiative of its members but because the countries from Central and East Europe wanted it very much, running away from Russia. No anti-Russian agenda there. There is even a sentiment to keep the new members at arms length because of incompatibilities with West Europe.

Overlooking all this I see this drag on for years with some messy unforseen outcome. Actually, a quick victory for Ukraine might not be the way to defeat Russia. Without a revolutionary regime change Russia might be coming back. With a bit more patience the Russian federation and its republics should better desintegrate first.

Laat grote bedrijven meebetalen aan het openbaar vervoer

Amsterdam en andere grote steden hebben geld nodig voor de openbaar vervoer-infrastructuur. Den Haag gunt dat traditiegetrouw niet, te weinig of te laat omdat alle gemeenten in het land ook recht hebben op een beetje. Daarom moet de Gemeentewet veranderen zodat de grote bedrijven in grote steden, net als in Île-de-France, bij kunnen dragen aan het openbaar vervoer. Daar wordt namelijk dat mooie metronet in Parijs en omgeving grotendeels mee gefinancierd.  Vertaald naar de Amsterdamse situatie zou dat zo’n 700 miljoen per jaar op kunnen leveren, terwijl de vervoerskosten in 2020 hier zo’n 500 miljoen bedroegen. 

Stad versus provincie

Steden zijn dan wel heel aantrekkelijk voor grote bedrijven maar de hoge bevolkingsdichtheid maakt het ook complexer – en dus duurder – om infrastructuur aan te leggen. Dat is de rechtvaardiging hiervoor.

Waar men in een landelijk gebied genoeg heeft aan het asfalteren van een stuk weiland voor een tweebaansweg met een fietspad ernaast is dat in de stad niet genoeg voor bereikbaarheid. Om grote massa’s mensen te vervoeren organiseer je als overheid dat steeds dezelfde cabines op en neer rijden of varen met steeds andere mensen die in- en uitstappen. Niet iedereen een eigen cabine. Privévervoer schiet tekort. Er zit zelfs een limiet aan wat de fiets kan oplossen, zelfs als meer forensen eindelijk de auto voor een (elektrische) fiets omruilen.

Prettige grote steden functioneren niet zonder goed openbaar vervoer.

Waarom zo financieren?

  • Belastinginkomsten van burgers inzetten om het openbaar vervoer in de stad te verbeteren is niet iets waar je electoraal mee scoort, in ieder geval niet als VVD. Het vergt een abstractielaag teveel om te populariseren dat ook de automobilist die in suburbia woont beter af is met meer openbaar vervoer. Immers, dan kunnen andere automobilisten de auto laten staan om goedkoper en prettiger op hun bestemming te komen met het openbaar vervoer en dat geeft ruimte op de weg.
  • Openbaar vervoer is geen linkse hobby maar bittere noodzaak om stedelijke regio’s te laten functioneren. Daar zit onderling afhankelijke arbeid geconcentreerd. Omdat het betalen voor zo’n abstractie nooit populair wordt bij het electoraat is het beter om de grote bedrijven in de grote steden een extra belasting op te leggen. Die kiezen rationeel op basis van een uitgebreide analyse voor de regio met goed openbaar vervoer.
  • Als een belasting doelgericht is kan die lokaal geheven worden, denk aan de toeristenbelasting, de precariobelasting, de vermakelijkhedenretributie en dergelijke die in de Gemeentewet beschreven staan.

Niet de kleintjes maar de groten

Natuurlijk gaat het niet om het belasten van het midden- en kleinbedrijf. Die zijn al een ’sitting duck’, ze kunnen praktisch niet verkassen, zijn doorgaans op hun vestigingsplek gegroeid. Het gaat eerder om de grote multinationals die Amsterdam uitkiezen uit vele alternatieven in Europa of de wereld. Het ‘fiscaal gunstige klimaat’ verandert niet fundamenteel als de lokale overheid komt aankloppen om een heel kleine lokale belasting te heffen. Amsterdam blijft òòk met zo’n belasting nog steeds aantrekkelijk dankzij de hoog opgeleide talenten die hier graag willen wonen. Wordt eerder aantrekkelijker. Dat kost een klein beetje, maar nu kunnen bedrijven daar niet aan bijdragen. 

Teken de bijbehorende petitie ovbelastingbedrijven.petities.nl

Petitie tekenen als handelingsperspectief na nieuws consumeren

Een Washington Post-journaliste schreef over haar behoefte om nieuws te mijden. Er zijn veel nieuwsmijders in de Verenigde Staten.

Ze schrijft onder andere:

Dus als ik las over weer een schietpartij op een school stuurde ik geen vlammend mailtje naar mijn vertegenwoordigers in het Congres. Nee, ik had te veel verhalen gelezen over het falen van het Congres om te geloven dat dat iets zou uithalen.

Het ondertekenen van een petitie kan wel helpen, als daar ook een lobby aan vast zit en mensen het blijven volgen. Niet voor elk artikel dat in de krant staat is een petitie nodig, maar zo heb ik zelf wel het een en ander aan petities gestart naar aanleiding van het nieuws. Ik noem ze per onderwerp:

Schietpartijen, liquidaties, en dergelijk wapengeweld

Het is in Nederland veel belangrijker op de fysieke wapens op te sporen. Veel belangrijker dan drugs bestrijden want dat is veel complexer en moeilijker. Daarom, teken wapens.petities.nl als je weer leest over onveiligheid, onrecht, intimidatie of iets dergelijks door wapen. Die dingen kunnen heel schaars gemaakt worden in Nederland, ze zijn al verboden en gevaarlijk (ook voor de politie zelf). Er moet alleen top-prioriteit aan gegeven worden.

Milieuvervuiling, zwerfvuil, bedreiding van ecosystemen

Als consumenten kopen we heel veel meuk en de industrie is niet verantwoordelijk voor het afval wat zo ontstaat. Dat ben jij als consument. Maar dat werkt slecht, want er wordt zo alleen een moreel appèl op je gedaan om netjes met je afval om te gaan. Met een beloning werkt dat veel beter. Daarom, statiegeldopalles.petities.nl ook voor als je zelf afval niet op kan/wil ruimen. Dan doet iemand anders het wel. Kan via de EU wel wereldwijd de oplossing worden. Als alles retour komt bij de industrie zullen ze er in de productie rekening mee gaan houden. Nu is het exploiteren van de planeet geen aparte kostenpost, hoogstens is het delven/winnen van grondstoffen een kostenpost.

Deze posting zal ik aanvullen, ook met petities van anderen, maar kijk tot die tijd zelf even in de lijst met mijn eigen petities.

Good reads about the Russians and Putin

To get a grip on reality I also read many of the pieces about Russia and Putin. Few pieces actually stand out. First there is this interview (in Dutch) in Knack with Russia analyst Tatjana Stanovaja, from France.

Putin thinks in systems. Russia as a system is pretty much finished, a job well done. The state functions, with pensions being paid, entrepreneurs can start and do their business, the economy is strong, financially way more stable than in the nineties. Some minor problems, but overall he achieved big successes for which all the Russians should be thankful and celebrate him as a leader.

Europe is geopolitically irrelevant and just an agent of the US. It is annoying that European countries take the side of the US. They have become irrational, weak and inpredictable. If only Europe was sovereign it would inevitably cooperate with Russia and not the US.

After Putin it will get worse rather than better. He is more moderate than the political mainstream. The fall of the Sovjet Union is still a major geopolitical trauma in Russia. Russians are convinced that the West is out to destroy Russia, the victim of history. The West neglected Russia the past three decades and did not act on such signals. Russia might very well become more aggressive.

Putin thinks in terms of intentions of other actors, not what actually happened. Which is after all only a version of reality. The west potentially could have been financing Navalny, potentially Ukraine could join NATO, all that is what matters.

There is a lot more good stuff in the interview.

Then about the Russians. Why are they so passive, how can they let all this pass? The Dutch writer Emma Bruns digs into her personal memories about her dealings with Russians. Some hilarious stuff (also in Dutch), which is probably also what makes others fascinated about Russia, like the founder of the Moscow Times Derk Sauer who becomes homesick for Moscow after four months in exile in the Netherlands, melancholy, ‘toska‘.

Along the way in her reflections Bruns mentions satirical writer Zinovjev and his fake autobiography Homo Sovieticus. Which got an entry in Wikipedia. In that entry there is a summarising quote from a certain Maria Domańska:

The “Soviet man” is characterised by his tendency to follow the authority of the state in its assessment of reality, to adopt an attitude of mistrust and anxiety towards anything foreign and unknown, and is convinced of his own powerlessness and inability to affect the surrounding reality; from here, it is only a step towards lacking any sense of responsibility for that reality. His suppressed aggression, birthed by his chronic dissatisfaction with life, his intense sense of injustice and his inability to achieve self-realisation, and his great envy, all erupt into a fascination with force and violence, as well as a tendency towards “negative identification” – in opposition to “the enemy” or “the foreigner”. Such a personality suits a quasi-tribal approach to standards of morality and law (the things “our people” have a right to do are condemned in the “foreigner”).

When you read this, a report in The Guardian how “the Muscovites put the war aside and enjoy summer” does not come as a suprise at all.

Another good article in De Groene Amsterdammer sums up the extreme violence in the Russian society which has a long history.

And another article in De Groene Amsterdammer how Putin needed this war, how this is extremely dangerous for everyone. Putin and his KGB-friends continue only until they are stopped. Although there is a divide between generations, but also within both Russia and (East) Ukraine. Those who are nostalgic about the soviet era versus the ones who want freedom.

In English, the Economist wrote on 29 July 2022: A dark state.

Vladimir Putin is in thrall to a distinctive brand of Russian fascism. That is why his country is such a threat to Ukraine, the West and his own people

These sources together are internally coherent and are externally coherent with what we know from history and the news. All this together validates this version of reality as something we can use well to understand it.

In De Groene Amsterdam of 15 june 2023 an article by Raymond van den Boomgaard appeared discussing the work of and interviewing Gulnaz Sharafutdinova. She wrote The Afterlife of the ‘Soviet Man’: Rethinking Homo Sovieticus (2023). Much has changed in Russia. A middle class was forming, they would travel, knew what the world was like. Developing well. But abruptly this came to a halt when Putin would go for a third term. Big demonstrations erupted. In reaction to that the regime realised that a shift from modernism to conservatism was needed. The big city Russians all of a sudden where no true good Russians. Grabbing Crimea in 2014 made Putin more popular: he was the wizard who could make the empire grow big again without any bloodshed. He could safeguard the greatness of Russia in the future. This waned within a few years with budget cuts in penions and such. Eventually he was considered the least bad of all the options.

Burgerlobbyist

Brief in de Volkskrant, gepubliceerd op 15 juli 2022, in de krant van zaterdag 16 juli 2022.

Lobby is ondemocratisch, schreef Ludo Grégoire hier op 12 juli. Dat is het nu misschien vaak, maar niet per definitie. Er is allerlei lobby gaande, niet alleen door Uber en dergelijke multinationals, maar ook door bijvoorbeeld gemeenten, provincies en maatschappelijke organisaties. Zo werken er nu ook al lobbyisten namens u, als burger. 

Typisch is wel dat lobbyisten uiteindelijk een factuur willen versturen. Hun uren, inzichten en netwerk hebben ook echt toegevoegde waarde. Het is in theorie wel mogelijk om dat werk zelf te doen als burger met een petitie, maar het kost je gruwelijk veel tijd en leergeld als je voorstel niet direct wordt opgepakt door een Kamerlid. Organisaties kunnen facturen beter betalen dan een groepje burgers. Maar burgers (en hun lobbyisten) hebben weer vaker argumenten waar Kamerleden wat mee kunnen.

Zoek daarom als burger met een petitie die aanslaat zelf contact met een lobbyist, bijvoorbeeld een bestaande maatschappelijke organisatie met eigen of ingehuurde lobbyisten. Belangrijke regel voor iedereen is om kleine beetjes geld aan organisaties met goede doelstellingen te doneren, daar kunnen ze hun lobby van betalen.  

Reinder Rustema

Eindredacteur Petities.nl

Luchtschepen voor transatlantisch vliegen

Terecht sluit senator Prast haar betoog in Trouw tegen het kopen van KLM-aandelen door de staat af met de suggestie dat korte vluchten door de sneltrein worden vervangen. Maar dat roept de vraag op wat we met transatlantische vluchten moeten doen. 

Vanaf 1930 was er een dienstregeling voor regelmatige transatlantische vluchten met luchtschepen. Tegenwoordig kan je er tot wel 120km/u mee vooruit, versus de 1000 van een passagiersvliegtuig. Zonder de herrie voor passagiers en omgeving. Je hoeft geen kerosine te verbranden om op te stijgen en in de lucht te blijven, je hebt alleen voortstuwing nodig. Binnen een paar jaar kan dat via zonnecellen bovenop de ballon, want boven de wolken schijnt de zon. Opstijgen hoeft ook niet vanaf de hel die Schiphol heet. Grote treinstations in het hele land kunnen erop aan worden gepast. 

Als de minister graag geld in luchtvaart wil stoppen, stop het in een dergelijke innovatie. Met een kleine investering heb je binnen enkele jaren een uitstootvrije transatlantische verbinding die daarna geen subsidie meer nodig heeft en wèl toekomst heeft. Denk om te beginnen aan de zakenreizigers en wetenschappers met formele doelstellingen om de druk op de planeet te verkleinen. Bied ze snel een alternatief! 

Foto: De Airlander 10 tijdens een eerste testvlucht in 2019

Zelf ben ik alvast lid geworden van de Airlander Club voor ongeveer twee tientjes. Update: schijnt niet meer te bestaan, is nu alleen een nieuwsbrief.

‘Dat LEV’s de oplossing vormen voor onze mobiliteit is een verkooppraatje’

Deze blogposting verscheen op 28 oktober 2021 op Verkeersnet

Vorige week uitte de brancheorganisatie van de lichte elektrische voertuigen op deze plek een kritiek op het LEV-kader waar de Tweede Kamer zich nu over buigt.

De noodklok horen we luiden voor het afwenden van een zogenaamd groot onheil: fabrikanten zullen specifiek Nederlandse voertuigen moeten maken. Sterker nog, dit zou zelfs in strijd zijn met de Europese spelregels! Daar wil ik als eenvoudige burger samen met een handvol anderen verenigd in het actiecomité ‘Geef het Fietspad Terug’ wel iets over opmerken.

Het LEV-kader gaat over de toelating tot de weg. Het gaat niet over de verkoop en handel. Je mag nu ook gewoon je illegale e-step kopen bij de Mediamarkt om in je grote achtertuin te gebruiken. De vrijhandel binnen de EU is daarmee onaangetast. Zo kan je dichtbij huis een leuke e-step kopen die je mag meenemen op vakantie naar een minder strenge lidstaat. Om vanaf de camping bergop naar het dorpje te gaan bijvoorbeeld.

Elke lidstaat heeft zo een eigen geografische, culturele en historische achtergrond voor de toelating tot de weg van voertuigen. Het zal u niet verbazen dat je op een speed-pedelec in Duitsland een motorhelm moet dragen. Ook kan je daar met je e-bike in snelle US-modus wél beboet worden.

De grote kracht van de EU is om regels te geven voor veilige producten: je zakt niet door het frame, de accu explodeert niet, de verf is niet giftig… Maar daar bovenop komt de nationale wetgeving die gaat over de verkeersveiligheid. De machinerichtlijn is er niet voor de verkeersveiligheid, de naam geeft het al aan.

Verkeersveiligheid valt onder de subsidiariteit, dat wil zeggen dat lidstaten daar zelf het beste over kunnen besluiten. Het zou ook gek zijn als we voor die ene berg die we in Nederland hebben verkeersveiligheidsmaatregelen gaan opstellen en uitwerken. Net zoals het vreemd is als Griekenland zich gaat vermoeien met het verschil tussen een verplicht en onverplicht fietspad en of die eerste variant een fietspad of bromfietspad is.

Onze fietsinfrastructuur en fietscultuur is uitzonderlijk en het is daarom heel nuttig dat daar beleid voor wordt gemaakt. Zo maakt onze actiegroep zich sterk voor weinig snelheidsverschillen op het fietspad zodat ook kwetsbare fietsers, jong en oud, zich vrij voelen om zelf te fietsen. Kindjes in een bakfiets in plaats van op de fiets of ouderen achter de geraniums zijn daadwerkelijke gevaren van grote snelheidsverschillen op het fietspad. Daarom is een LEV-kader een nationale aangelegenheid. Wat ons betreft ligt het ook voor de hand om binnen de bebouwde kom, waar 30km/u de norm wordt, het fietspad onverplicht te maken zodat de LEVs op de rijbaan kunnen om de ‘langzame’ fietsers daar te ontlopen.

Het is dan ook niet rampzalig als er ’specifiek Nederlandse voertuigen’ gemaakt moeten worden. Goed voor de lokale nijverheid en innovatie. Als ze goed zijn voor Nederland, dan zijn ze zeker goed voor de rest van de wereld.

Andersom willen we juist liever geen ‘buitenlandse’ producten op de Nederlandse fietspaden. Denk bijvoorbeeld aan die uit de Verenigde Staten overgewaaide mode van de fatbike; fietsen met hele dikke banden. Oorspronkelijk gemaakt voor de uitdagende off-road mogelijkheden in de prachtige, eindeloze en wilde natuur daar. In Nederland verschijnen ze nu in de e-bike variant als comfortabel alternatief voor de snorfiets in de stad. Door een lobby van ons in samenwerking met artsen die hersenletsel willen voorkomen komt er nu namelijk een helmplicht voor de snorfiets. De e-fatbike is een scheurijzer op het fietspad waar je geen helm voor nodig hebt.

Verkeersveiligheid moet voorop blijven staan en we moeten niet onze oren laten hangen naar de ‘merchants of death’, die lobbyen voor de verkoop van allerlei onveilige meuk. Dit gebeurt volgens het lobbyhandboek van de tabaksindustrie: goochelen met cijfers en onderzoeksmethoden om een rookscherm op te trekken rondom alles wat zonder onderzoek al evident is.

Het moet er niet om gaan wat voor innovatiefs consumenten graag kopen. Voorop moet blijven staan wat goed is voor de verkeersveiligheid en de volksgezondheid, het algemene belang.

De lichte elektronische voertuigen kunnen wat het algemene belang betreft door een goed LEV-kader in de bijbehorende bescheiden hoek terug gezet worden:

  • Een enkele forens kan geholpen worden met een LEV-gadget voor het laatste stukje door een uitgestrekt kantoor- of industriegebied. Helm op en vooral niet op basis van free-floating verhuur, want dat wordt een bloedbad weten we uit het buitenland.
  • Een klein percentage van de huidige bestelbusjes in de binnenstad kunnen door arbeidsintensieve bakfietsen worden vervangen: ambulante diensten met niet teveel vracht bijvoorbeeld.
  • Doordat de naschoolse kinderopvang, die de afgelopen decennia is ontstaan in dit land, nog niet door en in scholen is georganiseerd zijn daar nu ook nog veilige vervoermiddelen zoals de BSO-bus en bakfietsen voor nodig, daar hier wel een markt voor dankzij die arbeidsintensieve beroepsgroep. Als de oppasser zelf ook kan rijden en er geen chauffeur ingehuurd hoeft te worden is dat een uitkomst.

Maar dat de lichte elektronische vervoermiddelen de oplossingen gaan leveren voor onze mobiliteit is een verkooppraatje. Het betekent vooral dat er allerlei extra meuk verkocht moet gaan worden aan consumenten, liefst wereldwijd. Het is heel verstandig om niet alles toe te laten op de weg.

Reinder Rustema
Woordvoerder actiegroep Geef het Fietspad Terug!
fietspadterug.nl

Opinie: ‘In een apolitiek kabinet is de ministersploeg geen duistere grot, maar een transparant managementteam’

Veel opties zijn al besproken in de formatie. Wordt het geen tijd om voorbij de partijen te kijken? Reinder Rustema en Stefan de Vries pleiten voor een apolitieke regering.

Reinder Rustema en Stefan de Vries 6 oktober 2021, 13:20 (in Het Parool)

Na ruim zes maanden welles-nietesspelletjes, afkeuringsmoties en zeven versleten verkenners en informateurs, is de Haagse coalitiezoektocht dermate burlesk geworden, dat zelfs een voortzetting van het oude kliekje Rutte 3 een ‘doorbraak’ heet. En dat terwijl een echt radicale oplossing ook mogelijk is: geen Rutte 4, geen extraparlementair kabinet, noch nieuwe verkiezingen, maar een apolitiek kabinet. Oftewel, een regering met ministers zonder politieke banden, waar kennis hebben belangrijker is dan het hebben van kennissen.

Tot nu toe vormen een paar politieke partijen met de meerderheid in de Tweede, en liefst ook in de Eerste Kamer, de regering. Zij leggen hun compromissen vast in een regeerakkoord, waarmee zij elkaar jarenlang in de tang hopen te houden. De coalitieleden nemen hun ‘verantwoordelijkheid’, zoals dat dan heet, en kiezen vervolgens via een ondoorgrondelijk en soms cliëntelistisch mechanisme de bewindslieden. De rest mag in de oppositie.

Partijbanden doorgeknipt

Met een apolitiek kabinet kan aan die praktijken een hoognodig einde komen. Daarbij zijn de partijbanden tussen ministers en volksvertegenwoordiging juist doorgeknipt. Niet de partijleiders schuiven hun kandidaten naar voren, maar iedereen in het land kan voortaan mensen nomineren. Het parlement maakt een eerste selectie, waarna het de kandidaten in een openbare hoorzitting aan de tand voelt. Een publiekelijk sollicitatiegesprek, naar het voorbeeld van de kandidaat-Eurocommissarissen in Brussel.

In een apolitiek kabinet verandert de ministersploeg van een duistere grot in een transparant managementteam. De ministers doen nog steeds voorstellen, adviseren fracties en sturen ambtenaren aan. Maar zij hoeven zich niet meer mee te laten sleuren door de waan van de dag of door de carrière binnen de eigen partij. De Kamers houden het laatste woord. Zo krijgt de Tweede Kamer meer macht – een belangrijke stap naar het verkleinen van de kloof tussen politiek en burgers.

Politieke partijen kunnen zich nu profileren met een kleurrijke minister of premier. Die kans valt weg, maar daarvoor in de plaats komt dat alle partijen kunnen meedoen met het landsbestuur. Inderdaad, voor ieder wetsvoorstel zal een meerderheid in de Kamer gevonden moeten worden, die iedere keer langs andere partijlijnen loopt. Dat kost soms meer tijd dan nu, maar het betekent ook dat ‘protestpartijen’ kunnen meebesturen. Hun argument dat zij door het al dan niet imaginaire partijkartel worden uitgesloten kan daarmee in de prullenbak. Zij moeten ideologisch kleur bekennen om zich te onderscheiden. Het volstaat niet langer om het oneens te zijn met de rest.

Tussentijdse verkiezingen niet nodig

Sinds zelfs bestuurderspartijen moties van afkeuring tegen elkaar steunen, is het duidelijk dat ook meerderheidscoalities geen garantie meer zijn voor stabiliteit. Een apolitiek kabinet is dat juist wel. Bij falen vervangt de Tweede Kamer de verantwoordelijke minister simpelweg door een andere kandidaat. Mocht de kiezer dit falen de Kamer aanrekenen, dan kan hij of zij iedere vier jaar zijn mening laten blijken in de stembus. Tussentijdse verkiezingen, zoals deze eeuw de norm zijn geworden, zijn niet meer nodig.

Een van de unieke en mooie aspecten van de regering in Nederland is dat er niemand de baas is. De minister-president is ‘slechts’ de primus inter pares. In tegenstelling tot veel andere landen, bestaat hier geen hiërarchie tussen ministers. Althans, in theorie. In de praktijk heeft de premier, een rol die pas sinds 1983 in de Grondwet is opgenomen, de laatste jaren juist steeds meer macht naar zich toe getrokken, ten koste van het nu zo verlangde dualisme.

Onnodig, aangezien iedere minister premier kan zijn. In een apolitiek kabinet zou ieder kwartaal een ander de rol van voorzitter op zich kunnen nemen. Wanneer die post rouleert, kan de premier niet meer vastkleven aan het pluche, en daarmee een positie verwerven die eigenlijk niet past bij het Nederlandse staatsbestel. Daar is niet meer dan een pennenstreek onder een Koninklijk Besluit voor nodig (art. 43 Grondwet). In Zwitserland werkt een soortgelijk systeem prima.

Geen zakenkabinet of technocratie

Overigens is een apolitiek kabinet niet hetzelfde als een zakenkabinet. Het is evenmin een bestuur van technocraten. Bij een apolitiek kabinet zijn de vakministers belast met de uitvoering van het mandaat dat zij van de Tweede Kamer krijgen, en niet met de verwezenlijking van hun eigen politieke agenda.

De huidige (demissionaire) bewindslieden hebben een indrukwekkende staat van dienst van door hen zelf toegegeven gejok, gekibbel en geflater. Zij zijn misschien behendige politici, maar duidelijk ongeschikt als landsbestuurders. De huidige formatie-impasse is een uitgelezen moment om uit deze crisis iets moois te laten komen. Dus een oproep aan de volksvertegenwoordigers: wilt u echt een radicaal andere bestuurscultuur, stuur dan uw informateur en uw fractieleiders vandaag nog met vakantie en begin direct met de samenstelling van een apolitiek kabinet. Er zijn geen staatsrechtelijke belemmeringen. Uw wil is letterlijk wet.

Reinder Rustema is eindredacteur van Petities.nl. 
Stefan de Vries is journalist voor BNR Nieuwsradio en Les Echos.

Wegenwacht van ANWB heeft een privilege

Geplaatst in NRC, 1 september 201 als De ANWB is behalve een wegenwacht ook een lobbyclub

Geachte redactie, 

De krant plaatste een lange advertorial voor de ANWB in de vorm van een prettig te lezen human interest verhaal over ‘drukte voor de ANWB’. Als ervoor betaald zou zijn en het er tussen haakjes boven stond zou het nog te accepteren zijn. Ik vrees dat de krant zich heeft laten misbruiken door de PR-machine van deze vroemvroem-organisatie. Want het is dankzij het onrechtvaardige monopolie op hulp langs de snelweg dat deze ‘vereniging’ zo groot en machtig blijft. Concurrenten moeten de auto met pech op de snelweg eerst naar een parkeerplaats slepen. VVD-vrinden in de regering maken hier geen probleem van, ondanks het geloof in de vrije markt.

Massa’s mensen zijn alleen ANWB-lid voor de, overigens uitstekende, wegenwacht. De alternatieven voor de wegenwacht komen er nauwelijks tussen. Dit lijkt triviaal, maar de ANWB is tegelijk ook een grote vroemvroemlobby ‘in het belang van de leden’. Alleen wat dat is komt niet democratisch tot stand. Het zou ook een enorme ledendemocratie vergen waar de vakbonden bij in de schaduw passen. Met je wegenwachtabonnement ondersteun je zo ongemerkt een massieve steunpilaar van de vroemvroemlobby. Natuur-, milieu-, voetgangers-, en fietsersorganisaties krijgen een dergelijk privilege niet cadeau van de wetgever. 

Het burgerinitiatief


Op donderdag
 wordt er een ‘burgerinitiatief’ besproken in de Tweede Kamer. Een week later staat er weer een op de rol. Op het eerste gezicht lijkt dat heel mooi, een burger die zelf het stoppen van de hondenbelasting op de agenda mag zetten waarna de Tweede Kamer erover in debat gaat. Of volgende week het erkennen van fibromyalgie als ziekte. 


Onderwerpen die te groot voor het servet en te klein voor het tafellaken lijken. Voor een groep burgers heel belangrijk, voor de Tweede Kamer niet belangrijk genoeg. 

Onzichtbaar is de jarenlange strijd om genoeg ondersteuningsverklaringen te verzamelen. Sinds respectievelijk 18 oktober 2013 en 29 januari 2015 zijn Gary Yanover en Natalie Kramer bezig geweest. Een burgerinitiatief is namelijk niet een gewone petitie, maar je moet 40.000 ondersteuningsverklaringen van burgers van minimaal 18 jaar verzamelen die voor een steekproefsgewijze controle alvast naam, adresgegevens en geboortedatum willen invullen. 

Dat willen veel burgers namelijk niet. Scheldpartijen zijn je deel als je het vraagt. Maar het moet van de Tweede Kamer! Het is niet uit te leggen. Zeker in tijden met campagnes om voorzichtig te zijn met informatie delen. 

Daarom zijn er ook erg weinig die de eindstreep halen. Eigenlijk heb je de steun nodig van een tv-show om niet jaren bezig te zijn. De regels die uit 2009 dateren worden daarom ook veranderd. Je mag niet langer jarenlang steun verzamelen, het moet nu sneller. 

De opvolger van het burgerinitiatief is het burgeramendement. Toen daar voor het eerst over werd gestemd was PVV tegen en waren GroenLinks, PvdA en SP voor. Een jaar later werd er nog een keer over in essentie hetzelfde voorstel gestemd en PVV was voor een GroenLinks, PvdA en SP waren plots tegen. Het is een raadsel wat er gebeurde, maar duidelijk is dat de burger over de vloer in de Tweede Kamer problematisch is en blijft.