Recent struikelde ik over een missiestatement. Als die al problematisch is, waarom tijd stoppen in die missie? Het Mission Statement van Vitale Lokale Samenlevingen begint met:
Eenzaamheid, armoede, segregatie, schulden, onveiligheid, radicalisering, werkloosheid en ongezonde levensstijl… al deze problemen nemen in de lokale samenleving een tastbare vorm aan. Officieel zijn er vele voorzieningen die bij het aanpakken van deze problemen moeten helpen, maar steeds meer Nederlanders merken aan den lijve dat ze niet goed werken. Geen wonder dat het wantrouwen tegenover logge bureaucratische organisaties en ‘de politiek’ steeds breder wordt. Juist burgers die op deze voorzieningen zijn aangewezen voelen zich door die organisaties en door de overheid in de steek gelaten. Dat is weinig behulpzaam bij het streven om de participatiesamenleving van een positieve invulling te voorzien.
Toch denk ik niet dat deze problemen met het werk van vrijwilligers met allerlei mooie projecten opgelost kan worden. Waarom toch de politieke weg negeren? Daar gaat nota bene veel belastinggeld naar toe.
- Eenzaamheid. Dat is doorgaans verbonden met werkloosheid, vooral van ouderen die geen kans maken op de arbeidsmarkt, er plots af gegooid worden of werkzoekenden die niet goed gekwalificeerd zijn. Typisch een politiek probleem.
- Armoede. Geen toelichting nodig, dat is een politiek probleem bij uitstek.
- Segregatie. Ook gekoppeld aan de arbeidsmarkt.
- Schulden. Grote groepen mensen hebben moeite met veel keuzevrijheid. Als een overheid niet paternalistisch is, dan is dat een feest voor een deel, maar een drama voor anderen. Politiek dus.
- Onveiligheid. Is vooral een kwestie van definiëren. Statistisch leven we in een veilige samenleving, nooit eerder was het zo veilig. Maar het wordt niet door iedereen zo ervaren. Ook dat is politiek.
- Werkloosheid wordt onder andere veroorzaakt door de hoge prijs van arbeid. Sommige beroepen kunnen niet uit, door te hoge loonkosten. Terwijl ze wel gewenst zijn, gewaardeerd worden en voor arbeidsvreugde zorgen. Politieke keuze dus.
- Ongezonde levensstijl klinkt als een keuze. Maar vaak gaat het niet om keuzes, maar is het de omgeving die gedrag dicteert. Als individu is het heel moeilijk om daar tegenin te gaan. Politieke keuzes dus.
Als de premisse niet deugt, dan is het moeilijk om verder te lezen:
En toch is dit maar het halve verhaal. Want in diezelfde lokale samenleving zijn talloze burgers, professionals, ambtenaren en bestuurders aan het werk die iets voor hun medemensen willen betekenen. Ze gaan in tegen de regelzucht, de machtsuitoefening en het systeemdenken dat kenmerkend is voor veel van onze voorzieningen.
Als die burgers, professionals, ambtenaren en bestuurders echt iets “voor hun medemensen willen betekenen” moeten ze de problemen goed benoemen en op het juiste niveau aanpakken. Als de uitwassen van wetgeving ongewenste gevolgen hebben voor de voorzieningen, pas dan die wetgeving aan zodat de systemen werken en de professionals hun werk kunnen doen. Maar ga niet rommelen in de marge om symptomen te bestrijden. Dat laatste geeft mogelijk wel meer bevrediging omdat je tastbare resultaten ziet, terwijl een politieke strijd pas op de lange termijn wat oplevert. Onbevredigend voor een individu. Als het je lukt om politiek iets te veranderen dan is de impact landelijk en vaak ook voor lange termijn.
