e-bike – Rustema

13/08/202411/09/2024

Waarom geen kritiek op de e-bike?

Het onderstaande schreef ik naar de redactie van De Vogelvrije Fietser, het blad voor leden van de Fietsersbond.

Geachte redactie,

Deze zomer heb ik een ‘close reading’ gedaan van de Vogelvrije Fietser de afgelopen tijd op de ‘e-bike’.

Mijn ervaring is namelijk dat je bij praktisch elke willekeurige groep Nederlanders een levendige discussie krijgt als je het onderwerp e-bike inbrengt. Ook automobilisten die nooit fietsen hebben een uitgesproken mening over e-bikes in het verkeer. Het is een groot maatschappelijk fenomeen. Journalisten hebben mij ook toevertrouwd dat ze graag de e-bike het nieuws infietsen. Dat levert veel ‘engagement’ op via ‘de socials’.

Zo kan het gaan over de gevolgen voor de verkeersveiligheid of minstens het gevoel van veiligheid. Er is altijd wel iemand met een anecdote over ongelukken van zichzelf of een ander, al dan niet geïllustreerd met littekens die tevoorschijn komen. Het dragen van een helm een eventuele helmplicht en wat in het buitenland gebruikelijk is komen dan ook standaard voorbij.

Natuurlijk gaat het over de e-bike als speelgoed voor kinderen (vooral de fatbike), maar ook over het effect op de eigen gezondheid of minstens fitheid. De extra vaardigheden die het berijden vergt, de kosten van aanschaf, diefstal, de dure reparaties, de snellere afschrijving en veel over accu’s. Het gesleep ermee, het opladen, de veiligheid en de milieu-impact.

Ook interessant is de tijdwinst die het wel of toch niet oplevert, de vergelijking met een lichte nieuwe fiets en of de e-bike forensen uit de auto haalt of voornamelijk van de gewone fiets of uit het ov. En gebruik je de e-bike als incidentele aanvulling op of als vervanging voor gewoon fietsen? Is het een fiets of een brommer? Zo zijn er heel veel onderwerpen waar je heel veel verstandige dingen over zou willen lezen. Als je op het web gaat zoeken naar betogen van technici kan je heel gedetailleerde discussies vinden die al snel onnavolgbaar worden of een hoog oplopend conflict.

Je zou verwachten dat in de Vogelvrije Fietser het fenomeen e-bike een ‘hot topic’ is. Verbazend genoeg gaat het in deze kolommen over ‘de fiets’ in het algemeen zonder dat de e-bike expliciet wordt genoemd. De e-bike wordt vooral genoemd als TestKees de lezer helpt om een keuze te maken. Impliciet wordt het gezien als vooruitgang waar we allemaal aan moeten geloven. In een stuk over Münster wordt opgemerkt dat Duitsland ‘achterloopt’ op ons. Hier is al de helft van de fietsen elektrisch, een Duitsland is het een fractie ervan. Ouderwetse Duitsers met hun contant geld en communiceren per fax? Alleen op de webpagina ‘Hoe kies je een elektrische fiets?’ staat de tip ‘probeer eerst eens een lekker licht lopend fietsje.’

Dit alles staat in contrast met de recente rondetafelgesprekken over de koers van de Fietsersbond waarbij de grote snelheidsverschillen op het fietspad een van de belangrijkste onderwerpen was. Op de website van de Fietsersbond ontbreekt het woord e-bike bij het ‘stappenplan fiets kopen’ volledig, maar eronder staat wel een e-bike special om de juiste e-bike te kiezen.

Waarom wordt het fenomeen e-bike niet structureel kritisch behandeld door de Fietsersbond als er zoveel nadelen aan kleven?

Antwoord

De hoofdredacteur heb ik na een maand gebeld omdat ik geen antwoord kreeg. Ze had de e-mail nog niet gevonden in de grote centrale mailbox.

Belangrijkste element in haar antwoord is dat de Vogelvrije Fietser de lezers bedient. Zaken zoals toertips en koopadvies krijgen veel goede feedback en er wordt op de site veel op doorgeklikt. Dat is wat mensen waarderen. Het blijkt ook uit lezersonderzoeken die ze houden.

Daarnaast is de redactie klein en is er weinig ruimte. Het blad verschijnt ook maar vier keer per jaar.

De andere redacteur die vaak schrijft gaat over de fietsen. Wat hij als innovaties en nieuwigheden op de markt vindt is vaak voor de elektrische fiets. Dat is waar de markt zich op richt. Kennelijk geven de eigenaren van e-bikes veel geld uit aan hun fiets. Ik vermoed dat de gewone fiets is uitontwikkeld en smalle marges heeft. Is niet veel aan te verdienen.

Verder speelt mee dat de Vogelvrije Fietser niet moralistisch maar positief wil zijn. Dat is wat gewaardeerd wordt door de meeste lezers. De vrijwilligers die zich inzetten is een veel kleiner deel van de achterban (“doelgroep”), daar vind je interesse in beleid. . Daar is Het Schakeltje voor. Ook gaat het magazine niet over het beleid. Daar is de website voor.

Kortom, De Vogelvrije Fietser lijkt op De Kampioen van de ANWB omdat dat is wat lezers waarderen. Kooptips en fietsroutes om van te genieten.

Heel anders natuurlijk dan de Oek van de Fietsersbond Amsterdam. Leden in Amsterdam hebben doorgaans geen elektrische fiets, vaak niet eens een stalling. Die gewone fiets staat op straat en daar koop je geen dure gadgets voor. Lezersonderzoeken voor het blad worden (bij mijn weten) niet gehouden, de inhoud wordt bepaald door wat de redactie belangrijk vindt en wat de actieve leden tijdens bijeenkomsten laten weten.

En in de serie interviews met fietsenmakers komt ook heel duidelijk naar voren dat de meesten weinig op hebben met de e-bike, merkte ze nog op. Hoor ik ook van fietsenmakers. De meesten vinden het ook fijn om mijn fiets uit 1956 te mogen onderhouden, ze leggen er een eer in.

16/04/202416/04/2024

Fietsersbond meer activistisch? Kritiek op de e-bike?

Afgelopen maandag deed ik mee aan een ronde tafelgesprek met Fietsersbondleden over de Fietsersbond.

Het bleek al snel dat we de Fietsersbond niet activistisch vonden. Ja, lokale afdelingen overleggen goed met de gemeente over de gewenste fietsvoorzieningen, voor zover die afdelingen er zijn. Met het vergrijzende ledenbestand komt dat wel in gevaar.

Maar kijk je naar ons blad dan zie je een soort ANWB-Kampioen voor fietsers. Welke e-bike kopen? Met dat soort consumenteninformatie win je geen jonge leden. Daar kijken ze wel een filmpje over ergens.

Juist met activisme kan de Fietserbond zich onderscheiden. Waarom lezen we bijvoorbeeld geen kritiek op de e-bike in ons blad? Waarom is de Fietsersbond niet kritisch op de e-bike. De Amsterdamse afdeling is dat heel sterk bijvoorbeeld.

Journalisten die ik spreek sinds ik mijn kritiek uitte laten weten dat het een lekker onderwerp is. Het levert veel lezers op, het land raakt er niet over uitgepraat. Maar de Fietsersbond is doodstil? Dat kan toch niet?

Het mantra van landelijk is dat de e-bike goed is voor het fietsen. De e-bike is goed. Kom niet aan de e-bike. De voorzitter van de Fietsersbond wenste mij na een radio-uitzending waarin we debatteerden over de e-bike ook mijn eigen Oek-bond toe. Dat staat voor “op eigen kracht”, de naam van het ledenblad van de Amsterdamse afdeling. Geinig, maar geen echte oplossing. Want dus ook de leden, die ook wel een e-bike hebben, willen het er graag over hebben. Hameren op ‘handhaving’ en ‘eigen verantwoordelijkheid’ schaalt niet op.

Zo vertelde aan die ronde tafel een buschauffeur uit Friesland, die zelf geen auto heeft, dat hij hoorde dat als zijn fietsenmaker e-bikes binnen krijgt voor een reparatie die altijd in de hoogste stand staan. Men rijdt gewoon zo snel als mogelijk, dat doen veel mensen al op een gewone fiets, dus op een elektrische evengoed.

Er zijn eindeloos veel onderwerpen waarover juist fietsers meer zouden willen en moeten weten:

hoeveel extra moet je fietsen om evenveel fysieke training te krijgen?
in hoeverre doet het er wat dat betreft toe met welke stand je fietst?
krijgt de oek-fietsende jeugd een betere conditie voor later in het leven door lange stukken naar de middelbare school te fietsen als tiener? Is het zo dat je lichaam de rest van je leven terug wil naar dat lichaam van toen? En een e-bike dus een heel slecht kado is voor een tiener?
hoe zit het met alle gekke krachten om rekening mee te houden op een e-bike? Bij het opstarten, in de bocht, bij het stoppen? En kan iemand op leeftijd dat allemaal even goed?
een goed onderhouden oek-fiets kan je hele leven mee gaan, maar hoe kort blijft een e-bike goed? Wat is de prijs per kilometer?
haalt de e-bike forensen uit de auto? Of uit het openbaar vervoer of de gewone fiets?
gebruikt men de e-bike ook voor de kleine stukjes of inderdaad alleen voor een grotere actieradius?
eerlijke interviews met gebruikers van de e-bike over de overstap, om je ervaringen mee te vergelijken… Wie gaan er weer terug naar de Oek-fiets en waarom?
welke fietsers voelen zich door de toegenomen snelheidsverschillen niet meer veilig op het fietspad? Is dat alleen een stadsonderwerp of overal?
wat voor verbeteringen zijn er mogelijk vanuit Den Haag? Een kenteken met RDW-keuring?

Goed, er is een tijdschrift tjokvol mee te schrijven. En je kan je goed voorstellen dat het allemaal artikelen zijn die je op geen enkel andere plek kan lezen. De kranten hebben er op dat niveau geen ruimte voor en de commerciële media willen alleen onkritische stukken hebben die de consumptie aanspoort.

26/09/202326/09/2023

E-biker, pas je snelheid aan of vermijd het fietspad

NRC, maandag 25 september 2023 of kopie

Hard fietsen is heel aantrekkelijk. Voor gewone fietsers die hun actieradius en snelheid willen vergroten met een e-bike. En ook voor snor- en bromfietsers die op een e-bike zónder verplicht bromfietsrijbewijs, verzekering of helm schoon kunnen rijden. Op de fatbike kun je ook nog een passagier achterop meenemen.

Maar onze fietspaden zijn niet toegerust op zo veel snelle fietsers. De fietspaden zijn smal en overvol in de spits – en het verschil in snelheid tussen gewone fietsers en e-bikers veroorzaakt ongelukken.

Een helmplicht voor e-bikers, zoals sommigen als oplossing voor dit probleem bepleiten, is niet het antwoord. E-bikers moeten gedwongen worden te kiezen: óf ze gaan hard en rijden op de auto- of brommerbaan, óf ze gaan langzaam, op het gewone fietspad, dat voor langzame fietsers blijft. Want niet iedereen heeft het in zich of heeft de behoefte om hard te fietsen.

Verbreden

Lokale wegbeheerders hebben nu alleen de mogelijkheid om fietspaden te verbreden, soms zelfs zo breed als de rijbaan. Maar daarmee vergroot je juist weer de snelheidsverschillen tussen fiets en e-bike. Dan gaan de e-bikers nóg harder.

Dat je op basis van snelheid voertuigen fysiek moet scheiden, is een Nederlandse uitvinding die inmiddels ook internationaal is aangeslagen. Steeds meer landen omarmen het oer-Hollandse fietspad. Alleen worden daar elders grote ideologische gevechten over gevoerd. In Nederland werden de eerste fietspaden aangelegd om de eerste automobilisten niet in de weg te zitten. Een eeuw geleden moest je ‘in je hokje met die fiets’ totdat je zou overstappen op het vervoersmiddel van de toekomst: de auto.

De helmplicht voor de snorfietser maakt de e-bike weer populairder

Zo groeide in de luwte een mooi netwerk van uiteindelijk 37.000 kilometer fietspad. De fietser bleef fietsen, juist omdat het veilig kon op fietspaden. In de jaren zeventig bleek, na de nodige protesten, dat die fiets toch een blijvertje was. Fietspaden worden sindsdien redelijk vanzelfsprekend ingepast in de infrastructuur. Heel veel automobilisten zijn zelf ook fietser waardoor je er niet voor hoeft te vrezen dat beledigde automobilisten je van de weg drukken. Fietsen is handig, gezond en goedkoop.

Steden- en wegenbouwers hebben dit gegeven dankbaar gebruikt om het land in te richten. Ik ken voorbeelden van immigranten vanuit Noord-Amerika die louter om de compacte en leefbare inrichting van Nederland hier naartoe verhuizen. Ze geven hun continent op omdat het een onbetaalbare infrastructuur heeft met grote huizen, grote afstanden en een zielloze, onleefbare openbare ruimte zonder mensen als gevolg. Een auto-ongeluk of een protest van extremisten geeft daar je grootste kans om een oploopje van tientallen mensen op straat te kunnen zien. Je komt moeilijk iemand tegen buiten.

Wonderlijk genoeg maken al die fietspaden Nederland ook tot een van de beste autolanden ter wereld. Mooie wegen en relatief weinig opstoppingen. Ook veel automobilisten pakken de fiets voor een boodschapje in de buurt en dat geeft ruimte. Fietsen kán hier ook altijd, want megawinkels met megaparkeerplaatsen wordt het hier moeilijk gemaakt en fietspaden zijn geen eigenaardigheid in de bebouwde kom maar een volledig netwerk.

Ons hokjesdenken heeft een hele gereedschapskist opgeleverd met maatregelen om auto’s af te remmen in woonwijken – drempels en versmallingen – en zoveel mogelijk naar de snelweg te sturen. Alleen de gevaarlijke provinciale wegen met lintbebouwing blijven een zorgenkindje.

Rebels imago

Maar dat netwerk van fietspaden is zó aantrekkelijk dat iedereen erop wil, ook met grote snelheid. Zo ontstond tegelijk met de opkomst van de fietspaden de unieke bromfietscultuur in Nederland. Er kleefde ook vaak een rebels imago aan, misschien omdat het een soort van vals spelen was: fietsers inhalen. Het hokje van de fietser werd maximaal opgerekt om met autosnelheid overal te komen.

De snelheidsverschillen met zowel fiets als auto maakt de bromfiets tot op vandaag het gevaarlijkste vervoermiddel en een hoofdpijndossier voor de wetgever. De helmplicht in de jaren zeventig bracht weer de ‘snorfiets’, zonder helmplicht, op de weg. Toen de bromfiets vanaf 1999 ook niet meer op gewone fietspaden mocht, werd de snorfiets nog populairder. De helmplicht voor de snorfietser, sinds 1 januari, maakt de snelle, dikwijls opgevoerde, e-bike weer populair.

Toch is een helmplicht voor e-bikers niet de oplossing voor de vele ongelukken. Als je zonodig met je e-bike op een gewoon fietspad wil, moet je langzamer rijden.

De snellere e-bike past tussen het autoverkeer op de rijbaan in de bebouwde kom. Alleen op het brede bromfietspad langs de provinciale weg mogen dan alle soorten fietsers op het fietspad, zolang de snelheid op de rijbaan niet verlaagd wordt.

Het is technisch ook mogelijk om een e-bike ‘af te knijpen’. Een oranje voorspatbord met apk-stickertje zou dan kunnen aangeven dat dit volgens de regels is gedaan en waarschuwt anderen ook voor die e-bike, zonder helmplicht. Zo’n waterscheiding in e-bike-land dwingt iedereen te kiezen voor het juiste tempo: met de gewone fietsers of harder.