My Voice on the Future of Europe

The group Citizens take over Europe asked me to fill out a survey on the eve of the Conference of the Future of Europe (where I posted a novel approach of the parliament seat in Straatsburg).

Part 1: Your thoughts and experiences

1.1 Overall how do you feel about the future of the European Union?

I answered with my personality characteristics because it is about feelings. I expect others to do the same. Since personality characteristcs are randomly distributed in the population it should all even out if the respondents are randomly selected. In other words, this question only is useful to check if the respondents are representative for the general population. I expect they are not.

1.2 What does European citizenship mean to you, if anything at all?

Be a citizen in a memberstate of the EU.

1.3 Please finish the following sentence to describe your relationship to the European Union: ‘the European Union for me is like…

A civilisation process in the words of Norbert Elias. Which means that it full of meetings, dialogue and compromises. The more complex the outcome of negotiations are, the more likely it is that everybody is equally happy and unhappy. Everybody is both winner and looser, very democratic.

Next are some statements to help reflect on what you have told us…  Please drag the marker in the triangle to the position that best describes your thoughts and feelings.  You can place the ball anywhere in the triangle.  The closer you are to each corner, the stronger this statement is for you.  If all three apply equally, you can place it in the centre. If a statement is not relevant or applicable for your decision or experience, you can click the N/A box. See the example below:

1.4 My thoughts about European Union are shaped by… the impact it has on my life and those around me / my national identity & culture / my self-image as a citizen of Europe and the world

Close to self-image (cosmopolitan, rational, educated, etc.) and not so much impact, furthest away from national identity & culture. But not completely.

1.5 Whom do you trust to secure and protect your rights?

Individuals such as myself and like minded people / The country I live in / The European Union

The country I live in. Monopoly of violence is in the hands of the state after all. Not the EU.

Please move the marker on the sliding scale below to a position that best reflects your thoughts. The closer you put the marker to the statement the more strongly you agree with it, if you agree equally you can place the marker in the centre.

1.6 I think that the European Union… Strengthens democracy – Weakens democracy

Closer to strengthents when I think of all member states. Some come from far and benefit from the EU in that sense. Member states won’t give up democratic elements to the EU if they have them. Because of undemocratic structures in the EU some gets lost but in terms of democratic culture (right of law, subsidiarity, compromise, representative parliament) the balance is still positive. Those crying that the EU is threatening democracy are the ones from the past and have lost on certain issues and blame the EU.

2.1 Thinking about the future, I would like to see a European Union in which…

with more power to the parliament and less to the member-states in the European council the Council of Ministers.

2.2 In order to achieve this vision, where must leadership come from?

Citizens, residents and civil society / EU member states / European Union institutions

Formally, EU member states. Because it matters what they decide. Great if it (also) comes from the others. Without the member states they are as relevant as wall paper.

2.3 Going forward, the European Union needs more… Shared values, goals and commitments / Democracy and citizen participation / National autonomy for member states

Actually, a shared European culture (in diversity). You can achieve those with a mix of the above. Although national autonomy does not help if it is anti-European.

2.4 To strengthen democracy in the EU, the EU needs to … Involve citizens more directly in EU decision making / Strengthen the role and influence of elected representatives / Increase and improve deliberation among citizens and with decision-makers

Role and influence of representatives firstly. You can not bypass the mandate of the parliament with fancy deliberative or direct democracy structures. Those can be hijacked by committed and organised opponents if indifferent citizens do not show up. Elections are more representative in that sense. Deliberation can be organised properly, and interesting, but fix parliament first I would say.

2.5 In order to achieve my vision for the future Europe, the European Union needs more…

time. The EU always needs more time.

2.6 In order to achieve my vision for the future Europe, the European Union needs less…

revolutions and just some treaty changes to fix what is manifestly wrong.

We would like to know more about how you feel about citizens’ participation in EU democratic projects…
President of the European Commission, Ursula von der Leyen, stated in mid-2019: “I want Europeans to build the future of our Union. They should play a leading and active part in setting our priorities and our level of ambition. I want citizens to have their say at a Conference on the Future of Europe, to start in 2020 and run for two years.The Conference should bring together citizens, including a significant role for young people, civil society and European institutions as equal partners.” (Source: European Commission Political Guidelines 2019-2024)

3.1 What are your hopes for the Conference on the Future of Europe, if any at all?

Less top down initiatives like this. Facilitate what is already knocking on your door.

3.2 What are your fears for the Conference on the Future of Europe, if any at all?

Some head of state or Commisioner launching grandiose new plans without first fixing what it manifestly wrong but requires some humble behaviour to hand in powers.

3.3 Citizens’ and civil society’s participation in the Conference on the Future of Europe should focus on… Setting common goals / Connecting people across Europe / Generating propositions for solving the big challenges of our time

Without a legislative structure common goals are just talk in thin air. To connect across Europe you need to meet in person. There are enough propositions for solving big challenges, we need the EU to act upon them.

3.4 In what ways would you like to be engaged in the Conference on the Future of Europe, if at all?

ask me as a keynote speaker.

3.5 My preferred way to participate in decision making is… Shape the agenda and make proposals at the earliest possible stage / Vote on things once they are formulated

The first is the most important of course.

Just a few questions about you…

What is your gender? Male How old are you? 45-54 Where do you live? Nethderlands (sic!)

Re: De Hofvijver Jaargang 11, nummer 119 ‘Over een andere boeg’

In De Hofvijver 119 van het Montesqieu Instituut aandacht voor ‘over een andere boeg’: een minderheidskabinet, een extraparlementaire aanpak en zelfs een zakenkabinet.

Een aantal onderzoekers verzamelen ‘kan niet’-argumenten omdat “de vorming van een ‘regulier’ parlementair meerderheidskabinet onder leiding van Mark Rutte (…) met de dag lastiger (…) wordt.”

Minderheidskabinet

  • het past niet bij de Nederlandse politieke cultuur
  • het is te instabiel
  • het is niet effectief genoeg.

Nou, politieke cultuur kan veranderen. Daar gaat het nu juist om, dat moet nu. De stabiliteit komt doordat het kabinet als geheel opstapt in plaats van dat individuele bewindslieden opstappen. Dat kan anders. Effectief is niet zaligmakend. Kijk naar de effectiviteit van Rutte. Dat is nu juist een probleem geworden.

Maar goed, er worden allerlei opties genoemd. Er kan wel wat.

Zakenkabinet

“een kabinet dat alleen lopende zaken behartigt, een kabinet dat bestaat uit technocraten of een combinatie”

In het artikel worden technocraten en buitenstaanders voor het gemak op een hoop geveegd en dan neergezet als vakministers die ook in ‘parlementaire kabinetten’ zitten. En dan worden Kaag en Grapperhaus als voorbeeld genoemd. Maar die zijn door partijen geselecteerd en dàt is nou juist het probleem.

“Een kabinet dat uitsluitend uit ‘vakministers’ bestond, kwam niet voor en is ook weinig waarschijnlijk. Kabinetten hebben nu eenmaal een minimale parlementaire (politieke) basis nodig.”

Dit is een raadselachtige zin. Het is juist wel te realiseren in onderhandeling met de Tweede Kamer. Waarom dit niet kan is duidelijk. Makkelijker wordt het er misschien niet op, maar democratie heeft een prijs. Je moet met iedereen in gesprek blijven. Een deel van de volksvertegenwoordigers passeren is dan wel reuze efficiënt, maar vroeg of laat breekt dat je weer op.

“Politiek en parlement zijn bovendien terreinen met eigen regels en eigen dynamiek, waarbij alleen vakkennis veelal niet voltstaat.”

Maar waarom zou je nou juist die kennis niet kunnen inhuren? Met een handvol assistenten desnoods. Het is juist minder moeilijke kennis dan de vakkennis die je in jaren moet vergaren. Het is eerder een vaardigheid die politiek assistenten je in de eerste maanden kunnen influisteren en daarna heb je het snel door. In een avond het ‘handboek minister’ lezen is al een goede basis (pdf, 47 pagina’s, 3-5-2019).

“Belangrijk is verder dat voor kabinetsbeleid homogeniteit een voorwaarde is. Ministers moeten gezamenlijk tot standpunten komen en dus politieke keuzes maken.”

Samen met de Tweede Kamer natuurlijk. Op basis van verkiezingsprogramma’s, stemmingen, staand beleid, internationale verdragen, mensenrechten, stand van de techniek, etc. Dan komt er wel een discussie over de Nexit in het parlement, maar laat dat vooral eens gebeuren, daar zit een deel van het electoraat op te wachten.

“Het is een illusie dat je personen met uiteenlopende politieke voorkeuren bij elkaar kunt zetten en dat dan ongekleurd beleid is te verwachten. Alleen al door het maken van keuzes worden ministers politieke figuren en wordt een kabinet ‘politiek’.”

Maar een ongekleurd beleid is onmogelijk, dat is ook onzinnig. Wie vraagt dat? Maar een mainstream gemiddeld beleid dat gevoed door de partijen aan de extremiteiten van het politieke spectrum door een kabinet met niet-politieke bewindslieden wordt gerealiseerd op basis van vakkennis, dat is goed mogelijk. Goed gecontroleerd door de Tweede Kamer. Het is er tijd voor.

Extraparlementair kabinet

Jan Schinkelshoek concludeert met deze oplossing:

Een nieuw kabinet treedt aan op basis van een handjevol minimale afspraken [‘op de achterkant van een sigarendoos’], de nieuw aantredende ministers werken het uit tot een regeringsprogramma en het parlement, de nieuwe coalitie voorop, beziet het van enige afstand en legt zich vooral toe op controle.

Nieuwe bestuurscultuur door bestuurders op een nieuwe manier werven

Als er een nieuwe coalitie is gevonden dan krijgen we ook opeens nieuwe ministers. De fractievoorzitters bellen dan wat loyale partijgetrouwen op. Gelukkig geen koele technocraten of wat zaakwaarnemers die op de tent passen in een ‘zakenkabinet’. Eigenlijk zijn het hele gewone mensen:

Een basisschoolleraar met een voltooide cursus schoolleider. Een, twee, drie, vier, vijf beleidsmedewerkers van een ministerie. Een legerofficier. Een bankmedewerker. Een projectmanager. Een consultant. Een medewerker dierenartsenpraktijk. Een gespreksleider en strategisch adviseur. Een organisatieadviseur. Een advocaat-hoogleraar-columnist. Een all-round beleidsmedewerker. Twee keer een onderzoeker/docent. Een ambtenaar. Een leraar maatschappijleer. Een consultant. Een advocaat. Een fractiemedewerker. Dit hele team staat onder leiding van een medewerker personeelszaken. Alleen de diplomate is een vreemde eend in dit gezelschap.

In ieder geval hebben ze allemaal uitstekende kwalificaties om volksvertegenwoordiger te zijn en bijna iedereen was ook eerst raadslid of Kamerlid. Een enkeling werkte alleen maar in het openbaar bestuur. Via een wethouderschap, de partij of via de Kamer word je voor partijloyaliteit beloond. Een dergelijke politieke carrière is dan ook bijna onvermijdelijk om als betrouwbaar over te komen bij de partijtop. Het nadeel van zo’n carrière is dat het kostbare tijd opslokt ten koste van technische kennis, de praktijk en het ontwikkelen van je leiderschap als bestuurder.

Vooral je politieke vaardigheid als coalitiepoliticus ontwikkel je: coalities sluiten en behouden door altijd de juiste woorden te kiezen, ambtelijke stukken begrijpen en vertalen naar politieke potentie en gevaar. Processen, de spelregels, onderzoeken, institutionele verhoudingen in het openbaar bestuur goed gebruiken voor een gewenste uitkomst. Kortom, alles wat niet met de inhoud te maken heeft. Jongleren met fruit in plaats van de schil eraf halen.

Combineer dit met het gegeven dat veel expertise bij ministeries is verdwenen omdat ambtenaren daar moeten rouleren van positie. Kennis kan je altijd ergens inhuren. De uitvoerders worden via een aanbesteding geselecteerd of het wordt bij een op afstand geplaatste uitvoeringsorganisatie over de schutting gegooid. 

Het gevolg is dat bewindslieden niet gehinderd worden door de eigen kennis van technologie en ervaring met de weerbarstige praktijk van de uitvoering. Hadden ze die kennis wel, dan zouden ze die eenvoudige burgers in de Tweede Kamer met parate kennis college kunnen geven over onhaalbare wensen. Ook al hebben ze het toevallig soms wel, dan moeten ze dat inslikken als de coalitie dat vraagt. Zo worden via coalitieafspraken allerlei politieke wereldbeelden de uitvoering ingepompt waarbij de problemen pas jaren later terugkomen. Maar dan zijn de bewindslieden alweer weg. Tenzij een bewindspersoon een decennium weet te overleven, maar dat is uitzonderlijk. 

De feedbackloop in coronatijd is nu zo kort dat slecht beleid wel gelijk zichtbaar wordt. De roep om een andere minister neemt nu toe. Maar als een volgende minister uit dezelfde klasse komt als nu, wat schieten we er dan mee op? 

Het gebrek aan dualisme schuilt hem er vooral dat regering en Kamer via partijlijnen ten eerste loyaal is aan politieke coalitieafspraken. Niet de kwaliteit van het beleid staat centraal, maar het conformeren aan politieke wensbeelden. 

Visieloze technocraten die gecontroleerd worden door de Tweede Kamer zijn ook geen oplossing, want de volksvertegenwoordiging moet wel sturing kunnen geven aan het beleid. Besturen zonder visie en zonder einddoel is stuurloos beheren en daar kom je mee weg in lagere lagen in het bestuur. 

Maar de politieke linkse minderheid houdt graag grip op de rechtse meerderheid via coalitiedwang in plaats van via een debat. De roep om meer ‘democratie’ hoor je dan ook vooral bij populisten die via een simpele meerderheid compromisloos beleid willen realiseren. De hooggestemde idealen aan de linkerkant realiseert men het liefst met eigen mensen in het kabinet. In een open debat op grond van argumenten overtuigen geeft kennelijk te weinig zekerheid over de uitkomst. Rechtse partijen in een coalitie geven dan ook makkelijk onderwijs, sociale zaken en dergelijke linkse hobby’s aan de wereldverbeteraars. Daar is toch geen eer aan te behalen. 

Toch is dit debat in de openheid noodzakelijk, voor het hele politieke landschap. Alleen dan kan de kwaliteit van het beleid verbeteren. Daarom is het noodzakelijk om ministers aan te stellen die geen partijbanden hebben. Wel mogen ze een regeerakkoord als opdracht meekrijgen, als een leidraad om beleid op te baseren. De verkiezingsprogramma’s van alle partijen bieden daarnaast ook al genoeg basis. Maar van onuitvoerbare wensen zullen ze beredeneerd afzien. 

Waar vinden we dan die niet-politieke bestuurders? Dat zijn al die bestuurders die zich wel graag laten hinderen door kennis en ervaring. Bestuurders die zich eerst goed laten adviseren en dan goed verdedigbare keuzes durven te maken, ongehinderd door partijloyaliteit. Wat maar werkt. Ze kunnen zich nu juist niet binnen een partij profileren omdat je dan concessies moet doen aan de werkelijkheid van technologie en uitvoering. Maar een Tweede Kamer als opdrachtgever zouden ze zeker niet weigeren, want op landelijk niveau kan je veel bereiken. 

Kent u uit eigen ervaring een kundige bestuurder? Stuur een discrete nominatie naar de voorzitter@tweedekamer.nl of doe het publiek onder #ministeriabel. Laat het bestuur uit het land komen en niet uit partijen!

De auteur is eindredacteur van Petities.nl en blogger op ‘Laat bestuurders besturen

Het Grote Formatiespel

Na de verkenner komt de formateur. Maar wat gebeurt daar achter gesloten deuren? Als voorvechters van transparantie in de democratie hebben we dit vorig jaar onderzocht. Ons uitgangspunt was dat wij dit transparant konden maken door een gezelschapsspel te ontwerpen waarbij je al doende zou begrijpen wat hier gebeurt. Ondertussen zouden we ook meer burgers spelenderwijs de politiek kunnen laten begrijpen.

Het Grote Formatiespel ligt niet in de winkels.

Een serieus spel voor de gamemaster

Wel reageerde iedereen direct enthousiast op onze interviewverzoeken. Voormalig verkenner, formateur, vice-premier én minister Gerrit Zalm was gelijk enthousiast omdat hij, weliswaar onder pseudoniem, een fervent topspeler is in online strategiespelen. Ook tijdens verloren momenten in zijn topposities opende hij graag even het spel op zijn computerscherm vertelde hij opgetogen. Aan ons om dit spelplezier te vertalen naar het formatieproces dachten wij optimistisch.

De typerende bulderlach en de spitsvondige grappen van Zalm waren cruciaal voor de rol van deze ‘gamemaster’ beseften we ons terwijl zijn kleinzoon als bij toverslag tot rust kwam bij opa op schoot. Waarom slaagde deze ‘homo ludens’ wel waar zijn voorgangers in exact hetzelfde spel faalden? De formatie is geen kinderachtig spelletje, het is een bloedserieus stadium bij het verdelen van de macht in dit land.

We besloten zijn rol zo goed mogelijk met ’spelregels’ te beschrijven. Later bevestigde een expert in onderhandelen ons daarin tot in detail. Het bleek dat Zalm als topspeler handelde op basis van de door de Harvard-school geformuleerde principes van onderhandelen. Simpel gezegd, als je iets wil bereiken, doe het tegenovergestelde van wat Trump doet. De beslotenheid van een formatie, het realiseren van wederzijds vertrouwen is cruciaal. Die ontstaat alleen in een goede sfeer binnenskamers.

Voor diplomaten en niet voor populisten

De onderhandel-discipline aan Harvard ontstond vanuit het ambacht van de diplomatiek na de Tweede Wereldoorlog. In een minicollege werden wij als naïeve buitenstaanders deelgenoot gemaakt van een praktijk die Trump waarschijnlijk de ‘deep state’ zou noemen; mensen die elkaar vertrouwen. In de coalities in Nederland voornamelijk mannen die elkaar vertrouwen. Die vier mannen in onderhandeling krijgen af en toe een glas whiskey van Zalm of hij gaat met ze afzonderlijk buiten een sigaretje roken om in vertrouwen te horen wat ieders resterende pijnpunten zijn. De diplomatieke wereld is voor mevrouw Kaag wèl een vertrouwde omgeving, dat is een groot voordeel. Ook de Europeanen van Volt hebben hier per definitie ervaring mee; vorm en inhoud valt bij ze samen wat dit betreft.

De ‘getuigenispartijen’ diskwalificeren zichzelf volgens Zalm, en daar zijn er nu nota bene meer van bijgekomen in de Tweede Kamer. Partijen die voornamelijk bezig zijn om hun posities te etaleren. De grootte van de partij is geen probleem bij coalitievorming, zoals ook de ChristenUnie al bewees. Het is de mogelijkheid en intentie om elkaar te kunnen vertrouwen. Exact de splijtzwam tussen Baudet c.s. en Nanninga c.s. Wantrouwen lijkt zelfs de basis van de PVV. De fractieleden kunnen elkaar nog niet eens vertrouwen, laat staan dat er een achterban is met hiërarchisch gelaagd vertrouwen naar de top toe. Een leider moet een solide vertrouwen genieten van de achterban, anders wordt het moeilijk onderhandelen.

Posities okay, maar het gaat om de belangen

We stonden na ons interview bij Zalm in Scheveningen met lege handen op de tram te wachten. Al onze ambities over meer transparantie en dialoog waren op straat in scherven gevallen. Ja, het is wel goed om tijdens de campagne zoveel mogelijk de posities te weten te komen van je toekomstige coalitiepartners, daar zijn de debatten wel nuttig voor. De leiders van een partij krijgen van hun achterban mee hoeveel ruimte ze krijgen om te onderhandelen en wat ze belangrijk moeten vinden. Het Wilhelmus zingen op school? Zoiets is een goudgerand fiche op de speeltafel. Waardevol voor de achterban, maar te goedkoop om terug te vinden in de overheidsfinanciën. Zalm had op eigen houtje (met een vertrouwde kennis) als ex-minister van Financiën al zelf een spreadsheet gemaakt op basis van de verkiezingsprogramma’s. Die hield hij altijd in het achterhoofd bij elke extra stap. De echt belangrijke knelpunten bewaar je voor het laatst, als je over het meeste al een oplossing hebt weten te vinden en het vertrouwen al gegroeid is. Zo is het niet gek dat de medisch-ethische kwesties tijdens Rutte 3 geparkeerd werden voor later. Dat lost zich later op of niet, maar ondertussen kan je verder.

Om de ander goed te begrijpen in de onderhandeling is het essentieel om een verschil te maken tussen posities en belangen. De posities worden ingenomen in een debat en aangescherpt door de uitwisseling van argumenten. Maar tijdens de onderhandelingen is het argumenteren taboe. Je moet op zoek gaan naar de onderliggende belangen van de posities. De belangen van de ander zijn vaak goed te combineren met die van jou en je achterban. Met creativiteit kan je samen een oplossing vinden die dat mogelijk maakt, dat mag gerust complex zijn.

Complexiteit zijn de bouwstenen van onderhandelen

Hoe complexer de oplossingen, hoe beter dat ook is voor een onderhandeling. In de ons vertrouwde computertermen zijn dat geneste, gelaagde, als-dan-constructies. Daar zijn diplomaten en een speler zoals Zalm verzot op. Ook daar hebben de getuigenispartijen een probleem, ze houden niet van condities tussen haakjes. Ze willen alles en ze willen het nu. Ze willen wel graag, zichtbaar voor de achterban, in debat, maar ontlopen onderhandelingen. Ze willen winnen, terwijl het doel juist in een onderhandeling moet zijn om te zorgen dat de ander niet verliest; iedereen moet winnen. Goede onderhandelingen zijn dan ook gebaseerd op consensus. Concessies zijn de uitzondering op de regel omdat dit betekent dat er verliezers zijn. Daardoor kunnen de onderhandelingen mislukken omdat iemand die zich bekocht voelt de ander niet meer vertrouwt.

Een snelle formatie is nu moeilijk omdat de huidige spelers elkaar (nog) niet (meer) vertrouwen. Meer dan vier partijen zullen het niet snel worden, want dan kom je er moeilijker uit. Elke extra deelnemer verveelvoudigt het aantal mogelijke combinaties van voorwaarden. Complex is het al, maar dan wordt het helemaal complex. Een regeerakkoord op hoofdlijnen blijft dan ook lastig. Dat er een uitgeschreven en ondertekend akkoord komt staat in ieder geval wel vast. Want tijdens onderhandelingen geldt dat “niets is overeengekomen, totdat alles is overeengekomen.” Alles is vertrouwelijk, totdat de uitkomst van de onderhandelingen is ondertekend. De roep om transparantie is dus ook niet te verenigen met de onderhandelingen.

En waar moeten wij, journalisten en de burgers thuis nou naartoe met ons verlangen naar transparantie en openheid? Helaas rest ons alleen het genoegen van de leerzame reconstructie achteraf. Hoe is het dit keer gelukt om iedereen te laten winnen? Hoe steekt het complexe stelsel van condities in elkaar om dit te bereiken? Dit begrijpen vergroot het draagvlak voor de coalitie en onze democratie.

Uiteindelijk is een pagina met spelregels het spel geworden waar iedereen zich in kan bekwamen om succesvol te zijn in het leven. Altijd en overal kan je het spelen: op reis, in zaken, op school, in een vereniging, overal waar belangen zijn te ontdekken in posities.

Hoe kan je transparantie en onderhandelen beter combineren? Daar heb ik sinds 2006 al een ander idee over uitgewerkt op een speciale blog laatbestuurdersbesturen.rustema.nl

Spelregels voor succesvolle onderhandelingen

In een democratische cultuur, zoals wij die in Nederland hebben, onderhandelt iedereen dagelijks. Met een werkgever, een partner, collega’s, buren, vrienden, familie etc.

In publieke kwesties gaat het echter te vaak om een debat. Voorstanders en tegenstanders staan vaak lijnrecht tegenover elkaar met stevige posities. Ga je op zoek naar de onderliggende belangen, dan zul je erachter komen dat je veel gemeenschappelijk hebt en er samen uit kunt komen. Dan luister je in een dialoog naar elkaars belangen en bedenk je creatieve oplossingen om het eens te worden. Gebruik deze spelregels voor succesvolle onderhandelingen.

1. Uitgangspunten bij het onderhandelen

  • Noem de bijeenkomst een onderhandeling, in plaats van een debat
  • Het doel is niet winnen, maar ervoor zorgen dat niemand verliest
  • Niets is overeengekomen, totdat alles is overeengekomen
  • Consensus is de norm, concessies zijn de uitzondering
  • Alles is vertrouwelijk totdat de onderhandeling is ondertekend

2. Zorg voor de juiste omstandigheden

  • Wijs een neutrale gespreksleider aan
  • De onderhandelaars komen fysiek in een ruimte samen
  • De bijeenkomst vindt plaats in een neutrale en besloten omgeving
  • Neem voldoende tijd voor het opbouwen van vertrouwen
  • Iedereen krijgt evenveel spreektijd

3. Spelregels

  • Onderhandel louter per onderwerp met duidelijke kaders
  • Onderhandel met maximaal vier verschillende deelnemers en posities
  • Deelnemers die belangen van de ander boven tafel halen krijgen extra spreektijd
  • Deelnemers die met argumenten gaan debatteren krijgen een korte time-out
  • De onderhandeling eindigt pas als iedereen zich mede-eigenaar voelt van het resultaat.

4. Uitkomst

  • Alle deelnemers ondertekenen het resultaat van de onderhandeling als overeenkomst
  • De achterban van elke onderhandelaar moet akkoord zijn (tip: bevorder het vertrouwen van de achterban door tussentijds vertrouwelijke tussenstanden te geven)
  • De onderhandeling kan na afloop gereconstrueerd worden

Strategisch stemmen op Volt

Floor Rusman oppert in NRC (10 maart 2021) dat stemmen op Volt ook strategisch kan zijn omdat een stem op D66 uitgelegd wordt als een stem op Sigrid Kaag. Volt is onbekend en fris, dus een stem daarop kan alleen maar inhoudelijk zijn.

Stemmen op Volt is óók strategisch omdat je daarmee een minderheidskabinet realiseert. Iets waar Boris vd Ham binnen D66 met ‘Opfrissing’ wel voor pleit, maar waar D66 niet voor kiest. Ze willen inmiddels niets liever dan besturen. Als Democraten zèlf besturen democratiseer je, dat is het heersende idee van meer democratie.

De ijzeren vuist van een meerderheidskabinet maak je met veel partijen onmogelijk. Regeren wordt dan ‘democratischer’. Je hebt geen Rutte nodig om kritiek vanaf te laten glijden, de Tweede Kamer is zèlf machtiger geworden (gelukkig zijn we al gezegend met een sterk parlement).

Misschien is dat wel rommeliger in de ogen van sommigen. Dat komt omdat de onderhandelingen voor een regeerakkoord tussen 4 partijen achter gesloten deuren tijdens de formatie gedeeltelijk wordt verplaatst naar onderhandelen met alle partijen per onderwerp later. Kortom, een open keuken in plaats van een voorverpakte worst uit een fabriek.

Voordeel daarvan is weer dat niet alleen kleine partijen met maar 3 zetels het verschil kunnen uitmaken (helemaal fijn als ze zelf toegankelijk en fris zijn, zoals Volt, dan kan je je er tegenaan bemoeien), maar ook dat de actuele situatie in de wereld meegenomen kan worden. In plaats van dat posities zijn gebaseerd op wat jaren eerder als compromis in een regeerakkoord is gebeiteld.

Dat is de kern ook van de pakkende opening van Wijnberg’s pleidooi voor een stem op Volt. Dat die coalities niet kunnen reageren op een wereld in verandering.

TOEVOEGING

Op nrc.nl vroeg iemand hoe je met “stemmen op VOLT een minderheidsregering realiseert”?

Verondersteld dat Volt stemmen uit het midden wegtrekt wordt het moeilijker om een meerderheidscoalitie te realiseren. Alle bestuurderspartijen samen (VVD, CDA, D66, PvdA) staan nu op 82 zetels in de peilingwijzer. Andere coalities laat ik even buiten beschouwing omdat Rutte daarvoor met ofwel Klaver ofwel Wilders samen in een coalitie moet. En Rutte vertrouwt zowel Klaver als Wilders wat dat betreft niet. Hoe meer Volt uit D66 en PvdA trekt, hoe beter het is voor de kansen op een minderheidskabinet. Zie de handige tool Coalitiechecker.nl wat dit betreft.

Het burgeramendement

Burgers participeren in de parlementaire democratie als ze een concrete bijdrage kunnen leveren en het einde in zicht is. Een stem uitbrengen, een handtekening zetten, een avond naar een inspraaksessie en zelfs een middag naar een burgerpanel of demonstratie incidenteel. Het is een afweging tussen inspanning en impact:

  • Een stem bij de verkiezingen geeft een redelijk gegarandeerde inbreng, het levert een andere burger een zetel in raad of Kamer op als genoeg anderen dezelfde mening zijn toegedaan.
  • Een handtekening zetten is een relatief kleine inspanning met potentieel de impact dat je ‘iets in beweging brengt’.
  • Een dagdeel opofferen is goed om je gehoord en gezien te voelen, inzicht in de speelruimte te krijgen, met de belofte dat de bijdrage ‘wordt meegenomen’ en daar begint het al te wringen.
  • Lid worden van een organisatie, zoals een partij of activistenclub vergt vaak ook een secundaire motivatie: het plezier samen te werken, te leren, te netwerken, carrière te maken. Ook heel concreet.

Maar om daadwerkelijk invloed te hebben staat de burger op een grote achterstand omdat er nauwelijks formele ingangen zijn voor een bijdrage met gegarandeerd resultaat. Het beleidsproces is oneindig complex en vooral langzaam. De procedures zijn voor een buitenstaander tamelijk ondoorgrondelijk, maar je moet wel alert zijn en snel reageren op kansen. Een groot netwerk dicht bij het vuur helpt daar bij, maar ook op dat professionele niveau wordt er door lobbyisten vaak veel tijd geïnvesteerd zonder de gewenste opbrengst. Je wint en verliest afwisselend, per definitie.

Daarom moet een nieuw instrument van participatie een concreet resultaat geven op een zeker moment met een voorspelbare uitkomst. Het burgeramendement voldoet aan alle eisen. Het vergt slechts een handtekening van 70.000 burgers en het resultaat is een speciek amendement op wetgeving. De burger kan dit in een paar minuten lezen en begrijpen.

Uitwerking

De duivel zit in de details. Als er om veel gegevens wordt gevraagd bij de ondertekening dan haken er schrikbarend veel burgers af. Dit is een te hoge prijs voor een onvoorspelbaar resultaat. Het is technisch goed mogelijk om te garanderen dat er geen handtekeningen door robots of dubbel worden gezet zonder de drempel te verhogen. Laat het niet aan ambtenaren over om dit dicht te timmeren, want dan gaat het fout door hun risicomijdende reflex. Laat het aan de burgers zelf om de inzameling van steunbetuigingen als geloofwaardig te presenteren aan de Tweede Kamer (statistische analyse, €0,01 per iDEAL, SMS, IRMA, papieren formulier, web of trust…). Het is goed als de gekozen technologie zèlf publiekelijk ter discussie staat en niet bevroren wordt tot ver in de toekomst.

Ook moet het amendement achteraf niet afgekeurd worden zoals nu vaak met het ‘burgerinitiatief’ gebeurt. Zelden levert dit instrument wat op. Dit zet veel kwaad bloed bij burgers die daardoor teleurgesteld worden. Een relatief grote investering blijkt het niet waard geweest.

Verder, de burger heeft broodnodig institutionele ondersteuning nodig; er moet al een organisatie bestaan voordat de burgers vragen om een amendement. Het is praktisch onmogelijk om met een ad-hoc organisatie tot een goed amendement en bijbehorende ‘lobby’ te komen. Stichting Petities.nl werkt graag met een dergelijke organisatie samen. Laat het geen ambtelijke dienst zijn die dit erbij krijgt. Dat betekent vaak risicomijdend gedrag met louter procedurele ondersteuning. Een aparte organisatie kan allerlei professionals (denk aan lobbyisten) uit verschillende hoeken aantrekken op korte termijn.

Daarom schrijf ik deze boodschap aan Tweede Kamerleden:

Geacht Kamerlid,

Donderdag stemt u namens de ___ over het mogelijk maken van een ‘burgeramendement.’ Bedenk: “Baat het niet, dan schaadt het ook niet.” Het is slechts een pilot. Maar als het slaagt telt uw naam mee in de parlementaire geschiedenis!

Wij:

  • Stichting Petities.nl,
  • de BVPA (beroepsvereniging Public Affairs) en
  • IkLobby: het nieuwe platform voor de burgerlobby,

ondersteunen en juichen dit initiatief toe.

De potentie van deze pilot voor een versterking van de parlementaire democratie is heel groot.

De potentiële schade bij burgers is kleiner dan die van een willekeurig ‘burgerinitiatief’. Petities.nl heeft er aan aantal begeleid. Het vergt veel van burgers om aan de eisen te voldoen en na grote inspanningen is het resultaat teleurstellend.

De potentiële schade voor het parlement is vergelijkbaar met het tijdsverlies van een regulier amendement dat geen minderheid haalt. Vergelijk het met een enkel Kamerlid dat 10% actiever is.Want in vergelijking met honderden amendementen jaarlijks van de Kamer zal het burgeramendement zeldzaam blijven en telkens nieuwswaardig zijn.

Daarmee is onze gedeelde verwachting dat dit het vertrouwen in de democratie dan ook zal vergroten.

INVLOED OP INPUT ÈN OUTPUT PARLEMENT
Wij verheugen ons ook vooral op het verhaal òver het burgeramendement dat door elk nieuwsbericht zal worden verteld. Het is hiermee wel degelijk mogelijk als burger om invloed te hebben op zowel de input als output van het parlement. Niet alleen door aandacht voor een kwestie te vragen (met een petitie), maar met het burgeramendement is nu ook de uitkomst te beïnvloeden door de uiteindelijke formulering ervan (iets) aan te passen.
De ervaring is dat burgers hun aandacht verliezen als hun petitie naar de Tweede Kamer gaat. Er is dan geen handelen meer mogelijk, dus is het ook niet nodig om te volgen wat er gebeurt: “we zien wel.” Als dit wèl mogelijk wordt dan is dat een fundamentele verandering: het is zinnig om te blijven volgen! Dat zal dan gelden voor veel meer onderwerpen, niet alleen dat wat met een petitie op de politieke agenda is gekomen.

UITWERKING
Voor de uitwerking hebben wij twee dringende aanbevelingen.

  1. Vul ‘70.000 ondertekeningen’ niet precies in, laat de burger het bewijs verdedigen (één superieure methode bestaat niet en technologie verandert) en reageer ruimhartig bij de acceptatie van het bewijs.
  2. Een bescheiden, maar wel onafhankelijk en neutraal platform, is nodig voor het ondersteunen van burgers. Om er te lezen wat er te amenderen is en voor advies en contacten bij een campagne en een lobby. Onze expertise en ons netwerk dragen we graag bij aan een dergelijk centraal punt.

ONS AANBOD
Petities.nl, de BVPA en IkLobby bieden aan om dit platform te dragen, zien meerwaarde in het vervullen van een kerntaak en denken ook dat het slagen van dit experiment daarbij gebaat is.

  • Petities.nl heeft aantoonbare ervaring met het effectief faciliteren van burgerpetitites. En daarmee met het ophalen en documenteren van grote hoeveelheden handtekeningen.
  • IkLobby heeft de ambitie om de fakkel in het proces voort te dragen door middel van het pro-actief begeleiden van burgerpetities richting een doeltreffende beleidsbeïnvloeding. Dit wil zij doen door het ondersteunen van de groep betrokken burgers, het vinden van een juist en kloppend verhaal en het koppelen aan een passende lobbyist via de BVPA.
  • De Beroepsvereniging voor Public Affairs heeft naast een grote groep leden die lobbyen op alle mogelijke dossiers ook een schat aan kennis en ervaring in het betrekken van derden bij ambtelijke en politieke beïnvloeding.

ACHTERGROND
Stichting Petities.nl biedt een neutraal petitieplatform en helpt burgers met hun petitierecht (lokaal, nationaal en Europees). Sinds 2005 zijn voor 20.000 petities 18 miljoen ondertekeningen verzameld op het platform. Het is (na stemwijzers in een maand met verkiezingen) de populairste politieke website. Mogelijk gemaakt door donaties, het vfonds, lokale overheden, het ministerie en heel veel vrijwilligerswerk. 

Er is 25 september 2020 over gestemd en op donderdag 25 februari 2021. Zie de verschillen in deze lijst met voorstemmen. De partijen die plots tegen zijn heb ik via Twitter gevraagd om uitleg: GroenLinks, SP, PvdA en FVD.

Partij25-9-202025-2-2021
D661919
PVVtegen20
GroenLinks14tegen
SP14tegen
PvdA9tegen
PvdD44
50PLUS33
DENK33
FVD2tegen
Krol11
Van Haga1tegen
Van Kooten-Arissenafwezig1
7051
Beide keren tegen
VVD32
CDA19
ChristenUnie5
SGP3

Petities.nl en fotorechten

Als beheerder van Petities.nl heb ik een probleem met de foto’s die petities illustreren. Twee Drie keer kreeg ik daarvoor een gepeperde rekening van een ‘auteursrechtentrol’. De eerste kwam van een gewone advocaat die een papparazzo bijstaat. Die fotograaf had de beroemde foto van Grapperhaus op zijn huwelijk gemaakt en die was bij een petitie voor zijn aftreden gebruikt. Goede grond voor een uitzondering dacht ik destijds, want de foto zelf was nieuws.

Ook was er jaren geleden een petitie tegen de jaarlijkse vleesbarbecue op het Binnenhof. Die werd geïllustreerd met een foto van een biggetje op het spit. Die kwam uit een culinair tijdschrift en de fotograaf was klant van The Permission Machine. In beide gevallen moest ik 3 à 400 euro overmaken. Zojuist las ik in de nieuwsbrief De Circulaire dat de auteur Hay Kranen ook een rekening kreeg. En een ander slachtoffer is er al een petitie over begonnen “Stop onredelijke fotoclaims.” Ik zoek een oplossing.

Gemodereerd platform

Elke petitie die een gebruiker start op het ‘platform’ Petities.nl laat ik handmatig door. Ik stop dan voornamelijk tijd in de tekst. De drie velden wij-constateren-verzoeken moeten inhoudelijk goed ingevuld zijn. Feiten die de aanleiding zijn moeten onder ‘constateren’ (en niet onder ‘verzoeken’!) en het moet afsluiten met een kort en krachtig ‘verzoek’. Ook moet ‘wij’ liefst descriptief zijn, niet ‘het Nederlandse volk’. Idealiter ook alle taalfouten eruit, geen hoofdletters en uitroeptekens, zoveel mogelijk puntsgewijs opsommen, geen privacy-schendingen enzovoort. En wat geen petitie is gemotiveerd afwijzen. Niet te automatiseren. Leuk werk! Ik heb de mooiste baan in het land wat mij betreft. Soort eindredacteur van de opiniepagina. Een paar 100 nieuwe petities per maand tegenwoordig, het hele land komt voorbij. Fascinerend, kan er eindeloos over vertellen.

Elke petitie heeft een illustratie

Maar bij elke foto mag een illustratie staan want ‘een beeld zegt meer dan duizend woorden.’ Of in dit geval, het beeld moet de ongeveer 500 woorden goed samenvatten. Dus veel petitionarissen (zo heten de initiatiefnemers) gaan lekker fröbelen. Met de smartphone maken ze een foto van het probleem of ze hebben een mooie foto van een bevriende amateurfotograaf. Dan nog wat windmolens in het landschap plakken of met een willekeurig lettertype er iets overheen schrijven (met hoofdletters en uitroeptekens helaas). Of met clipart (verkeersborden zijn handig!) en/of logo’s wat bij elkaar proppen in een rechthoek. Men is creatief bezig, cultuurproductie! Het geeft exact die authenciteit weer die hoort bij een handtekeningenactie.

Niemand mag rechten hebben op de foto

Bij het doorlaten van de petitie keek ik tot voor kort oppervlakkig naar de foto. Was het geen overduidelijke rechtenschending? Bijvoorbeeld een echte nieuwsfoto met een kwaliteit en over een situatie die alleen voor nieuwsfotografen haalbaar is. Tenzij het geoorloofd citeren is, maar dat is niet zo snel het geval. Ik schat dat zo’n 80% van de foto’s die ik voorbij zie komen geknutsel is van de petitionarissen. Zo heb ik in vele jaren duizenden foto’s doorgelaten als moderator op basis van dergelijke vuistregels. Onderaan elke pagina staat het e-mailadres van de moderator en ik werk daar dagelijks een stortvloed aan nieuwe mails weg. Meldt iemand een auteursrechtschending dan haal ik de foto gelijk weg, vanzelfsprekend. In veel gevallen kan ik niet weten wie de rechten heeft op de foto dus maak ik een inschatting. Redelijk toch? Zo herinner ik me vaag enkele verzoeken van een fotograaf. Zo van ‘hee, dat is mijn foto, kan die eraf?” en een fotograaf die wilde voornamelijk niet bij de petitie staan met een foto vanwege de inhoud van de petitie.

Mijn aanpak werkt niet goed meer sinds er auteursrechttrollen zijn die met terugwerkende kracht (veel) geld eisen.

Platformen anders dan blogs?

Blogs worden nu hard aangepakt door de auteursrechttrollen. Immers, de foto’s die ze plaatsen zijn een keuze om te publiceren. In de groeiende database van The Permission Machine zitten 100.000en foto’s van klanten die vergeleken worden met het web. Maar voor platformen (zoals Facebook) zijn aparte oplossingen die vaak neerkomen op de ‘notice and takedown’-procedure. De redenering is dat het platform een machine is zonder redactie die foto’s kan beoordelen en tegenhouden. De gebruiker wordt dan ergens in de gebruikersvoorwaarden gevraagd zich aan de auteursrechtgeving te houden en als het desondanks toch mis gaat dan mag de rechthebbende melding maken en zal het platform de foto alsnog weghalen. Zo opereerde ik dus praktisch ook. Alleen is er een groot verschil, ik doe dus een eindredactie en besluit tot publicatie, net als de bloggers. Dus voor petities.nl is zo’n procedure niet verdedigbaar.

Op zoek naar een oplossing

Voor petities.nl heb ik een oplossing nodig. Ik heb gebeld met The Permission Machine en mijn situatie uitgelegd zoals hierboven. Het antwoord was:

“de enige manier om toekomstige inbreuken te voorkomen, blijft om enkel eigen foto’s of geen foto’s te gebruiken. Indien u foto’s wenst te blijven gebruiken, kan u uw gebruikers vragen een document te ondertekenen waarin u verklaart dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor de inbreuk zodat u de kosten kan verhalen op hen. U gaf reeds aan dat u hun gegevens niet ontvangt, dit dient u dan wel aan te passen. Wij raden u zeker aan om de andere foto’s op uw website en server te controleren, indien u deze niet heeft aangekocht of als u er geen rechtstreekse (getekende) toestemming van het agentschap of de fotograaf heeft, kunt u deze beter verwijderen. Op die manier kunt u een volgend schrijven van ons of een ander gelijkaardig bureau voorkomen.”

UPDATE: kennelijk gaan ze achter eerdere prooien aan die de volle mik betaalden, hopend dat het voor herhaling vatbaar is? Ik heb inmiddels de tweede claim binnen van The Persmission Machine.

De gebruikers vragen om al hun persoonlijke gegevens is juist niet mijn bedoeling. Het moet laagdrempelig blijven, al die gegevens zijn niet nodig om een petitie online te zetten. Ook wil ik niet de tussenpersoon zijn om mijn gebruikers in de problemen te brengen, ik wil ze juist vrijwaren van problemen!

Ook heb ik contact gezocht met het ANP en we hebben in een uitgebreide videobelsessie een paar uur de opties van het ANP en de behoeftes voor Petities.nl bekeken. Een oplossing zou kunnen zijn om een voorselectie van stockfoto’s van het ANP voor te leggen waar ze één uitkiezen. Of ze kunnen met een soort strippenkaart-optie een foto kopen van het ANP op de kosten van Petities.nl. Dit kan makkelijk behoorlijk in de papieren gaan lopen, want ook petities die niet aanslaan krijgen dan een foto van €12 per jaar. Voor elke petitie opnieuw want elke petitionaris wil een unieke foto boven de petitie. Want het helpt mensen de petitie te onthouden. Als je als ondertekenaar opnieuw dezelfde stockfoto die je kent van een eerdere petitie boven een nieuwe petitie ziet dan denk je ‘oh, die had ik al ondertekend’. Terwijl alleen het thema hetzelfde is maar het inhoudelijk anders is.

Stockphoto-esthetiek minder authentiek

Daarnaast hebben stockfoto’s een eigen esthetiek. Op Wikipedia las ik de treffende quote “To see a stock image is, Potter Stewart-style, to know you’re seeing a stock image.” Die verwijzing slaat op “I know it when I see it” als beschrijving van wat obscene beelden zijn. Je ziet op websites overal die slome, suffe esthetiek. Inspirerend voor grappen en memes soms. Maar het authentieke gefröbel door petitionarissen is juist nodig voor die petities. En dat werkt ook goed in het overgrote merendeel van de gevallen. Zou ik het makkelijk maken om stockfoto’s uit te kiezen, dan kiest men daar op grote(re) schaal voor en verdwijnt mogelijk de huidige esthetiek van de site. En daarmee ook een deel van de geloofwaardigheid wat mij betreft.

Daarnaast is het ook lastiger om goede foto’s te vinden over netelige politieke kwesties. Als je op Unsplash of Pexels kijkt dan zie je vooral ‘mooie’ foto’s die daar in de etalage staan. Fotografen geven hun werk weg omdat ze gemotiveerd zijn om gezien te worden. Op een site als Schipholwatch zie je vaak foto’s van Unsplash, Pixabay en dergelijke voorbij komen. Schipholwatch is een activistische site die heel kritisch is op de luchtvaart. Alleen gebruikt zo wel noodgedwongen foto’s die de luchtvaart overwegend mooi in beeld brengen. Kortom, het valt al niet mee om een betoog treffend visueel te illustreren, samen te vatten, en als je ook nog eens moet werken met stockfoto’s is het nòg moeilijker.

De rechten op stockfoto’s zeggen doorgaans alleen dat je de foto niet zelf te koop mag zetten. Zo staan er stockfoto’s op petities.nl maar de petitionaris heeft er zelf de rechten voor gekocht voor haar eigen site en mag ze daarmee ook op andere sites zetten. Het lijkt me dat de juristen van de stockfoto-verkopers alleen speuren naar verkopers van foto’s. De onderscheidende dienst die de stockfoto-sites verkopen is dan ook vooral dat je jezelf veel tijd bespaart bij het zoeken naar professionele foto’s om een site of publicatie mee te versieren.

Hoe rechten herkennen

Waar ik behoefte aan heb is een betrouwbare tool waarmee ik de auteursrechten op een foto kan controleren. Is het een stockfoto, komt het uit het publiek domein, zijn de rechten makkelijk te kopen? Ik wil eigenlijk toegang tot de 100.000en foto’s van de auteursrechttrollen om te checken of ik een claim heb te vrezen. Nu heb ik een Firefox-plugin waarmee je door te klikken op de foto een image search kan doen. Dat doe ik bij scherpe, goede kwaliteit foto’s. Het eerste dozijn resultaten geeft een indruk hoe het zit met de rechten.

Zolang een goede tool om rechten te achterhalen niet bestaat, geef me een dag de tijd om een foto off-line te halen na een melding. Dat zou ik graag in wetgeving willen zien!

Goed, statiegeld op blikjes, maar pak nu door

Voor dit stuk was helaas geen plek in Trouw:

Verheugd als ik was over de kop van het commentaar “Goed, statiegeld op blikjes, maar pak nu door”, zo teleurgesteld was ik in de beperkte blik ervan. Ja, natuurlijk kan de uitvoering beter. Maar de fundamentele kwestie blijft dat er statiegeld op alles moet zitten willen we de planeet op tijd redden. De verwijzing naar succesvolle statiegeldsystemen elders is dan ook terecht. Maar ook terug in de tijd, dichter bij huis was statiegeld altijd al effectief. Pas sinds ongeveer een halve eeuw is weggooien de norm, omdat produceren goedkoop en arbeid duur werd.  

“Als de geschiedenis iets leert is het wel dat het bedrijfsleven zich niet serieus verantwoordelijk voelt voor zwerfafval” en meer in het algemeen, afval punt. Om winstgevend te zijn zoekt het bedrijfsleven vooral die marges op waar exploitatie onbegrensd is. Kinderarbeid mag niet meer, werknemers worden ook steeds beter beschermd, grondstoffen haal je uit mijnen met een corrupt regime en als laatste ontwikkeling wordt het klikgedrag en de aandacht van internetgebruikers zelfs geëxploiteerd. Dat dit ten koste gaat van privacy en de democratie dringt nu pas tot de politiek door. 


De volgende stap in het kat-en-muisspelletje tussen wetgever en ondernemers moet zijn dat op alles statiegeld komt. Geen probleem voor ze, als de spelregels voor iedereen gelden. Hef statiegeld op verpakkingen èn producten zodat de industrie zich daarop stort om concurrenten voor te zijn.


In vergelijking met het laten rijden van een karretje op Mars is dit een makkie. Zie hoe snel Frans Timmermans is gekomen tot het verbieden van weggooiplastic als rietjes, roerstokjes en dergelijke. Hij stelde argeloos een extra vraag in een discussie met zijn ambtenaren over veelvoorkomend zwerfafval. Kunnen we dat niet gewoon verbieden als EU? Na veel tegensputteren omdat het ’natuurlijk’ niet kan, bleek dat de EU dat wèl kan. En zo ontstond revolutionaire EU-regelgeving in een recordtijd van 9 maanden. Binnenkort in nationale wetten in de hele EU. 


Geef de industrie hiervoor wat extra de tijd, maar als statiegeld op alles de norm is in de EU dan volgt de rest van de wereld vanzelf. Want producten worden ontworpen voor de strengste markt. De rest van de wereld doet dan niet moeilijk want ’toegestaan in de EU’. Dit is de ’soft power’ van de EU die zo snel mogelijk ingezet moet worden om de planeet te redden. Het zal goed zijn voor de economie omdat er uit het niets een nieuwe markt ontstaat. Je kan je vuilniszak bij wijze van spreken voor €5 op marktplaats zetten. Een vieze zak met gft ertussen €2, want dat is meer werk. Misschien komen er winkelketens gespecialiseerd op innemen van afval. De beste prijs krijg je waarschijnlijk als je het invoert in een blinde muur bij het winkelcentrum, maar anders halen de pakketbezorgers het bij je thuis op. Zwerfinators staan met lege handen omdat ze ingehaald worden door mensen die het voor het geld doen. De technologie is er klaar voor (zoek op IOTA) zodra wetgeving het verplicht. 


Om de EU aan te sporen zijn 1 miljoen handtekeningen nodig. Al die gemeenten die zich enthousiast bij de statiegeldalliantie aanmelden kunnen inwoners nu ook oproepen te tekenen omdat ze dan in de toekomst verlost zijn van het meeste afval. Het gaat retour naar de vervuiler en de afvalstoffenheffingen kunnen omlaag. Straten zijn schoner dan ooit en àlle producten worden ontworpen voor hergebruik. Zoveel zinniger dan een karretje op Mars.  


Reinder Rustema petitionaris van de petitie statiegeldopalles.petities.nl 

Geen werkomgeving zo onveilig als de politiek

Betoogde Geert Dales op 28 januari 2021. Daar schreef ik een reactie onder.

Het belang van de partij voor de politieke marketing is de oorzaak van al het kwaad. Gek genoeg was de partij in een verzuilde samenleving intern vrijer omdat zowel de politici als de burgers erin gevangen zaten. Er zijn nu 89 partijen die meedoen en helaas zijn die praktisch allemaal kansloos (hoewel, Volt?) omdat de partijen die al bekend zijn en een eenheid naar buiten toe communiceren de kiezers trekken. De nieuwkomers krijgen geen aandacht.Om te beginnen moeten de bestuurderspartijen uit de coalitie de fractiediscipline los laten, dat geeft lucht. Niet alleen in het parlement maar ook in de eigen partij. Dan is er weer discussie en meningsverschil nodig, dat is de zuurstof voor een gezonde cultuur in een organisatie. Nu heeft een partijcongres een ventielfunctie waar leden oppositie kunnen voeren tegen het partijbestuur en de partijtop kan winkelen in alle uitingen daar. Partijleden komen en gaan, behalve bij Forum. Daar is het een feestje want de leden kunnen zich herkennen in de partijtop. Zo niet, dan vertrek je. Helaas hebben ze daar ook geen model gevonden voor interne discussie en overwint de (extreme) fractiediscipline ook daar: de leider IS de partij. Daarom zijn de reguliere partijen nu aan zet om een beetje zuurstof toe te laten in hun eigen partijen. Het is eng en de parlementaire journalisten zullen erbovenop springen, maar als de partij toch de teugels laat vieren dan zullen de kiezers het waarderen. Zie het aanzien van Omtzigt en Leijten.

Die verscheen ook in de krant zelf. Tweede brief in de brievenrubriek van 1 februari.

Re: Zo worden sociale media weer van ons

In reactie op het NRC-artikel Zo worden sociale media weer van ons schreef ik eronder:

Trek het kleedje onder de sociale media en andere vervelende dynamiek weg en pak het adverteren aan. De handel in aandacht. Nu ben je geen klant van de dienst maar grondstof om te exploiteren.

De EU kan adverteren bij internationale websites om te beginnen belasten (dan heeft de EU eindelijk ook eigen belastinginkomsten). Dat maakt adverteren bij lokale media aantrekkelijker, goedkoper. Dat is ook duurzamer dan de EU-miljardenboetes voor Big Tech en helpt journalisten en factcheckers aan het werk.

Ook het akelige fenomeen dat wat je doet op een site van invloed is op de advertenties die je ziet is kan met wetgeving gestopt worden. Als gebruiker kan je dan zelf met schuifjes en sleutelwoorden instellen welke advertenties je wil zien, maar standaard is hoogstens je taal en de omgeving van de advertentie van belang.

Dit is waar recent de NPO voor heeft gekozen; terug naar vroeger. Je adverteert bij een programma, niet voor een bepaalde groep mensen. Het was een leuk experiment die zogenaamde advertenties op maat, maar het werkte niet. Weg ermee.

Met het afdwingen van controle op advertenties door gebruikers ontstaat ook een noodzakelijke optie die nu ontbreekt: betalen als klant. Dan kan je ervoor kiezen helemaal geen advertenties te zien. Als je klant bent kan je ook kwaliteit eisen en moet de uitgever een redactie inhuren die rotzooi opruimt. Want als je een website hebt dan ben je uiteindelijk gewoon uitgever, zo zie ik het voor de website die ik zelf beheer.

ReindeR Rustema, petities.nl