(ingekort gepubliceerd in NRC Handelsblad op 20 december 2018)
Caroline de Gruyter haalt het ‘parlement voor de onzichtbaren’ van Pierre Rosanvallon in herinnering (15/12) omdat de gele hesjes, Brexit en de Commissie Remkes aantonen dat veel burgers zich niet goed vertegenwoordigd voelen. Vroeger behoorden ze nog tot een sociale klasse of beroepsgroep met collectief onrecht. Het geïndividualiseerde onrecht van vandaag maakt iedereen onmondig omdat veel burgers op een andere manier precair zijn; het leed van de één kan zelfs de individuele voorkeur van een ander zijn.
Een dergelijk parlement bestaat al en is ook onzichtbaar. Maandelijks zet ik ongeveer 100 nieuwe petities open, maar het merendeel krijgt (behalve van mij) geen aandacht. De meesten halen de eindstreep, een overhandiging, ook niet. Een petitie over het Verdrag van Marrakesh met wel bijna 30.000 ondertekenaars werd zelfs niet in ontvangst genomen door de Tweede Kamer, alleen door Sietse Fritsma van de PVV.
Het ontvangen van een petitie is de minste moeite en een grondrecht; ongeveer het enige wat de Commissie Remkes over petities zegt. VNO-NCW bepleit ‘modernisering’ van petities, burgerinitiatieven in internetconsultaties als ex ante beleidstoetsing. Het veel bescheidener beantwoorden van petities is goed te organiseren. Het is dankzij internet mogelijk alle ondertekenaars van een petitie een e-mail te sturen met een antwoord op een petitie. Op deze manier zouden de afgelopen 13 jaar via 10.000 petities 9 miljoen burgers bereikt zijn. Een enkele gemeente doet het wel, maar op nationaal niveau gebeurt het niet. Voormalig Kamervoorzitter Gerdi Verbeet merkte ooit op dat het wel zo netjes zou zijn om alle ondertekenaars van een burgerinitiatief een briefje terug te sturen. Het is er nooit meer van gekomen.
Een antwoord op een petitie levert steevast dankbare reacties op, ook als het antwoord niet is waar men op hoopte. De gemeenten die wel een antwoord aanleveren om te versturen zien dan ook meer en betere petities omdat burgers merken dat dit communicatiekanaal open staat. Een goed antwoord laat ook zien dat er een afweging is gemaakt en hoe onze democratie werkt. Idealiter wordt ook duidelijk wat de posities zijn van de verschillende volksvertegenwoordigers. Er is dankzij internet een wereld te winnen met een fatsoenlijke dialoog tussen burgers en volksvertegenwoordiging zonder met zwaar geschut te komen zoals referenda.
Reinder Rustema
oprichter en beheerder van Petities.nl
