Het valt niet mee om vroom te zijn

De noodkreet van moslima Meryem Kilic-Karaaslan vorige week circuleert sindsdien op sociale media om bijval te oogsten. “Links mompelt wat en zwijgt dan” als moslims gediscrimineerd worden, merkt ze terecht op. 

Door de ontkerkelijking is het belang van godsdienstvrijheid een abstract concept geworden. Het vergt enige intellectuele inspanning om discriminatie op religie ook te veroordelen: ‘oh ja, dat hoort er dan ook bij!’ 

Stap je bijvoorbeeld over van de moslimgemeenschap naar de queergemeenschap dan wordt jouw als individu in vrijheid gekozen identiteit verdedigd en eventuele discriminatie bestreden. Sterker nog, als het als anti-moslim uit te venten is dan zal zelfs extreem rechts nog voor je opkomen.

Het valt niet mee om vroom en deugdzaam te zijn in een individualistische seculiere wereld. Je krijgt er absoluut niet de waardering voor die je zou verwachten en die hier in de vorige eeuw ook normaal was. Gedraag je je extreem braaf en vroom, met vijf keer per dag bidden, moskeegang, vasten, hoofddoek en wat niet al, dan werkt het eerder tègen je. Het vergt alleen maar mèèr intellectuele moeite voor de seculiere linksen om voor je op te komen.

Maar bij antisemitisme is er geen twijfel, dat is zo vanzelfsprekend fout dat het bij seculieren uit het hele politieke spectrum een goed geïnternaliseerde reflex is ertegen te ageren. 

gepubliceerd in de Volkskrant op 26 november 2024, zonder de laatste twee alinea’s

UPDATE: Een dag later kwam er al een reactie:

Tsja, natuurlijk gaat het me om links, dat was de aanleiding van de brief. Ik beweer niet dat leden van de queercommunity niet gediscrimineerd worden en dat de brede gemeenschap ze verdedigt. Maar politiek links doet dat doorgaans wel, zijn ze aan hun ideologie verplicht. Extreemrechts doet dat ook zeker niet consequent. Tenzij ermee een slag in de richting van de islam uitgedeeld kan worden, dan staan ze evengoed vooraan om dat te doen. Extreemrechts buiten Nederland is nog weer anders, maar daar heb ik het ook niet over.

Ook zijn er geen religieuze obstakels of iets dergelijks wat links betreft om deel uit te maken van de queercommunity, je bent vrij om daar als individu een keuze in te maken. Overigens heb ik het over deel uitmaken van die gemeenschap, niet over je seksuele oriëntatie. Die hoeft niet per se gelijk te zijn aan lid zijn van de gemeenschap.

Natuurlijk is je seksuele oriëntatie minder een keuze dan een religie wat seculier links betreft. Die religie kies je of werp je even makkelijk weer af. Dat maakt het concept godsdienstvrijheid òòk lastiger om te begrijpen en verdedigen voor seculier links. Het is niet iets waar je aan vast zit. Discriminatie op grond van kenmerken waar je niks aan kan doen, dat is onrechtvaardiger dan discriminatie op grond van een jas die je even makkelijk uit kan doen om een club binnen te komen.

It’s the government, stupid!

In response to this article in The Guardian.

Actions and decisions are often based upon personal experiences. And government gives really bad ones. Especially in the United States the contrast with the commercial world is big. Seen from Europe the bureaucracy is more bureaucratic, the armed forces are extremely armed, the law is extremely strict. 

Except if you can buy yourself an interface with the government it is less painful. But did your parents pass on some skin pigment through their dna to you it can be lethal to interact with anyone in a uniform. If you are poor and you depend on the state for your survival you will be humiliated structurally because you failed the American dream. The state hates you and the feelings are reciprocal.

Interactions as a consumer are generally better than elsewhere in the world. You can always return your purchase, you can use credit if you can’t afford it, you won’t hear ‘no’. The working poor that serve you smile and are friendly because their job is on the line and they could really use a tip. The servant makes you feel like a feudal master. 

Still Americans and many immigrants love the country. Many immigrants have fled some government that either threatened their lives or failed to protect them against thugs. Most conspiracy theories have an important role for the government. It is an entity out there that can’t be trusted. Therefore it comes as no surprise that Americans do not rise up for a more friendly government. 

When a populist from the business world, I deliberately avoid his name, promises to make the country great again it resonates better than if the opponent with a shiny career in government makes any promise. Obviously she is a ‘commie’. The business men are going to run the country like an efficient business, that will fix government surely. 

(longer version here)

It’s the government, stupid!

also, in 305 words

After the elections of the next American president around the world analysts have produced dozens of explanations of this outcome.

From my experience as a moderator of a petitioning website I can say that many citizens base their actions and decisions upon their personal experiences. Journalists and the ones they meet personally present them the options to choose from. Perhaps this also helps to understand the motivations of Americans voting in the Republican candidate.

When voting for a president, many are led to believe that it is about the ‘leader’ of the nation. The head of the government. The president decides about how the government is run, is the message that is popularised during the campaign and an existing belief passed by education and upbringing at least.

The experiences citizens have with the US government are generally really bad. Especially in the United States the contrast with the commercial world is big. To visitors from Europe the bureaucracy is more bureaucratic, the armed forces are extremely armed, the law is extremely strict. If you have money you can buy yourself an interface with the government and it is less painful. Did your parents pass on some skin pigment through their dna to you, then it can be lethal to interact with anyone in a uniform. If you are poor and you depend on the state for your survival you will be humiliated structurally because you failed in the frame of the American dream. The humanity is lost. The state hates you and the feelings are often reciprocal.

Interactions with the commercial world are generally better than elsewhere in the world. You can always return your purchase, you can use credit if you can’t afford it, generally you hardly hear the word ‘no’. Even the working poor that serve you are trained to smile and be friendly because their job is on the line and they could really use a tip. The servant makes you feel like a feudal master. Where is the humanity here?

Still Americans and many immigrants love the country. Many immigrants have fled some government elsewhere that either threatened their lives or failed to protect them against thugs. Most conspiracy theories have an important role for the government. It is an entity out there that can’t be trusted.

Therefore it comes as no surprise that Americans do not rise up for a more friendly government.

When a populist from the business world, I deliberately avoid his name, promises to make the country great again it resonates better with all those who hate the government than if the opponent with a shiny career in that government is making any promise. Obviously she is a ‘commie’. The business men are going to run the country like an efficient business, that will fix government surely.

The bad reputation for government is something we see in the whole western world. The left has been making many promises on what the government can or should do. While it has also been underdelivering because it by definition is limited by an infinitely growing set of restrictions. This again in contrast with the business world that is only limited by (human) capital and the law. If it fails it goes bankrupt, but this does not harm the reputation of business in general. With a little help from advertising it tells the story that only through consumption you can truly achieve happiness.

Along the way industry destroys the planet and seeks ways to make consumers addicted. The only way to prevent the destruction of the planet is by strong government intervention. Surely industry is not going to come up with a technological fix because it will not sell.

Educated Democrats in the $100k+ income bracket know have to navigate the perils of the commercial offerings and pass these skills on to their children. They might also have a secure job inside that government, preferably not in direct contact with those who need a helping hand the most. Reading in this paper about how probably the economy is what made their party lose the elections.

Perhaps it is just a profound hatred of government that did it.

Bloedbad op de Universiteit van Amsterdam

Het is ironisch dat de studie Nederlands aan de UvA verdwijnt doordat er minder onderwijs in het Engels gegeven mag worden. Dat zit zo: alle kleine vakgroepen binnen de Geesteswetenschappen worden met een soort kruissubsidie door grote studies overeind gehouden. Dat zijn aansprekende studies waar honderden internationale studenten leren hoe complex Europa is of hoe ze kritiek kunnen formuleren op sociale mediaplatformen en ai. Ondanks dat die laatste studie het hoogst scoort in de wereldwijde ranglijst – en dus veel studenten trekt – wordt die gedecimeerd als die niet meer in het Engels mag. En er moet een miljard worden bezuinigd in het hoger onderwijs.

Natuurlijk is er een commissie van wijzen die erover adviseert. In dit geval ook negatief. Maar op het ministerie zit een solitaire junior beleidsmedewerker die in zijn spreadsheet telt hoe de maatregel op punten scoort ten opzichte van de criteria. Die gaat daar niet in mee.

Het doet mij pijn om van voormalige collega’s te horen over het irrationele bloedbad waar ze in terecht zijn gekomen. Het maakt kapot waar ze decennia aan gewerkt hebben, net zoals bij de in decennia opgebouwde kennis over Azië in Leiden (NRC 18 oktober).

Al die ellende omdat de Franse ambtenaar Guy Abeille decennia geleden op een servetje bedacht dat een begrotingstekort van 3% van het bbp genoeg zou moeten zijn. Dit is als maximum het verdrag van Maastricht in gerommeld bij gebrek aan beter. De Franse staatsschuld was 100 miljard francs en en het bbp 3300 miljard. Die door elkaar gedeeld leverde 3% op als handige richtlijn.

voormalig docent nieuwe media

eindredacteur petities.nl

Over mijn gedrag

Op deze blog geef ik een lijst met dingen die ik doe en ben. Dat hoort bij het genre van een persoonlijke website, een homepage noemden we dat vroeger. Wat je doet en deed bepaalt voor een groot deel hoe je gezien wordt.

Maar ik realiseerde me de laatste tijd dat het beschrijven van mijn eigen gedrag over kan komen als moraliserend of evangeliserend. Iets als: “Ik doe dat, u zou dat ook moeten doen.” Groot misverstand.

Neen. Ik doe het vooral uit nieuwsgierigheid naar de obstakels die ik tegenkom als ik mij op een, door mij beredeneerde, wenselijke manier gedraag. Als ik gaandeweg structuren als obstakels tegenkom dan kan ik daarover schrijven, een petitie over starten of iets dergelijks. Minstens geeft het mijzelf, misschien ook anderen, inzichten en inspiratie.

Het verwarrende schuilt hem erin dat een dominante gedachtengang is dat je voordat je kritiek ‘mag’ leveren op wat dan ook eerst je eigen gedrag er op af moet stemmen. Je moet zuiver in de leer zijn ofzo. Als je bijvoorbeeld van mening bent dat de luchtvaartindustrie niet goed is voor de planeet, dan moet je eerst zelf stoppen met vliegen.

De collectieve wil van veel consumenten samen zou dan de markt bijsturen in de gewenste richting. Dat denken gaat uit van hele rationele mensen die veel informatie hebben en alle tijd om over al hun gedrag na te denken. Die moeten dan tegen al het lobby- en marketinggeweld van de industrie opboksen.

Zo werkt het niet in de praktijk natuurlijk. Vliegen is nu (2024) een goedkopere en efficiëntere manier om op je bestemming honderden of duizenden kilometers verderop te komen dan over land of zee. Er zijn allerlei voordelen waar de vliegindustrie van geniet die daarvoor zorgen. Het is de wetgever die daar een verandering in kan (en moet) brengen. Dat bereik je niet door vliegen op te geven. Dat moeten onze volksvertegenwoordigers doen.

Het argument van de vliegindustrie “men wil nou eenmaal graag vliegen” weerhoudt de wetgever nu om in te grijpen. Maar natuurlijk wil men onder deze omstandigheden graag vliegen. Dat verandert pas nà ingrijpen van de wetgever.

Maar je bereikt wel wat anders door niet te vliegen. De markt voor alternatieven groeit. Zo heb ik zelf wat spaargeld gestopt in een startup voor nachttreinen in Europa. Dit is inspirerend, want zo stuur ik mijn eigen interesse ook. Ik zie dan alle obstakels voor die onderneming en zijn gelijken. De vraag naar nachttreinen is ook enorm gegroeid, regelmatig zijn ze uitverkocht. Het is een andere manier van reizen, iets speciaals.

Hetzelfde geldt voor autorijden bijvoorbeeld. Door geen auto te bezitten gebruik ik het openbaar vervoer meer. Elk ritje dat ik daarmee maak is een extra stem om die verbinding, die bus, die trein te behouden. Het is marginaal minder schadelijke uitstoot, maar het kan net het verschil uitmaken om een lijn in stand te houden.

Als ik zeg dat ik geen vliegtuig pak of auto bezit dan word ik gezien als een activist op een missie. Want er zijn tegelijkertijd òòk veel activisten die bevangen zijn door het idee dat ze door hun individuele gedrag de markt kunnen sturen. En dat van de daken schreeuwen. Eigenlijk zijn ze dus de grootste gelovers in de vrije markt. De industrieel weet dat je veel aan marketing moet uitgeven om het gedrag van consumenten een beetje te veranderen. Ook al heb je nog zo’n mooi product, je moet het er wel in rammen bij de tv- en sociale media-kijkers.

KLM zet de publieke opinie op het verkeerde been

KLM probeert Nederlanders vrees voor hun (goedkope) vliegvakantie in te praten als Schiphol zou moeten krimpen.

Maar eigenlijk zouden juist de Nederlanders die goedkope vliegvakanties willen aan moeten sturen op het verdwijnen van KLM.

KLM heeft als verdienmodel om passagiers vanuit heel Europa met goedkope vluchten naar Schiphol te harken om ze daar over te laten stappen op duurdere vluchten naar ver weg en andersom; vluchten vanuit ver weg komen naar Schiphol en worden naar de eindbestemming gebracht met een goedkope vervolgvlucht.

Er zijn niet genoeg omwonenden van het vliegveld om die verre vluchten vol te krijgen. Die omwonenden, de Nederlanders, profiteren niet van de goedkope vluchten waarmee passagiers naar Nederland worden geharkt. Die zijn hier juist weer duurder dan die van prijsvechters. Onder andere omdat men hier wel voor een tickettaks betaalt die lager had kunnen zijn als die overstappers ook een tickettaks zouden moeten betalen.

Het is zelfs zo gek dat Nederlanders met de auto naar Duitsland rijden om daar een KLM-vlucht te pakken die weer terugvliegt naar Schiphol met een overstap naar ver weg. Dat kan uit!

KLM Netwerk is betekenisloos voor de Nederlandse vakantievlieger

Nederlanders die vliegvakanties houden maken per definitie geen gebruik van dat grote netwerk van exotische bestemmingen waar KLM op vliegt. Een hele kleine ‘elite’ doet dat wel, maar die vormen de publieke opinie niet. De meeste Nederlanders die vliegen doen dat op populaire bestemmingen.

En laten dat nou ook juist de bestemmingen zijn waar prijsvechters graag op vliegen. Want een vliegtuig naar een populaire bestemming krijg je gegarandeerd vol. Die ‘vliegende Nederlander’ maalt ook niet om de goede arbeidsvoorwaarden voor piloten of extra dienstverlening. De prijs is doorslaggevend. Juist die prijs weten prijsvechters omlaag te krijgen door radicaal te snoeien in extra kosten en zoveel mogelijk dienstverlening apart in rekening te brengen. Om te besparen op bagagekosten gaan prijsbewuste reizigers gerust met drie lagen kleding in het vliegtuig van de prijsvechter zitten.

Zonder KLM zullen er prijsvechters in de ontstane ruimte duiken. Er ontstaat (meer) concurrentie op prijs op de populaire bestemmingen omdat KLM daar dan niet meer op vliegt.

Daar is ook ‘ruimte’ voor als KLM met de bijbehorende ‘hubstrategie’ verdwijnt. Nu landen er op Schiphol vliegtuigen met voornamelijk buitenlandse passagiers die alleen overstappen op een andere vlucht die hier weer opstijgt naar een verre bestemming. Vervallen die twee vluchten (de hark- en verwegvlucht) dan zal een prijsvechter die een vrijgekomen slot in handen krijgt ervoor kiezen om (goedkoop) op een populaire bestemming te vliegen. De kostbare bagage-afhandelingssystemen voor de koffers van overstappers worden via de havengelden door alle passagiers betaald terwijl de Nederlandse reiziger er geen gebruik van maakt.

Veel voordelen van krimp door verdwijnen KLM

Maar de Nederlandse markt voor vluchten is beperkt, in tegenstelling tot de internationale markt die KLM nu probeert de bedienen. Tot wel 70% van de KLM-passagiers zijn overstappers. Er zijn maar 18 miljoen Nederlanders en die moeten ook nog vakantiedagen hebben om zo’n vlucht te nemen. Dat is niet eindeloos. Ook zijn prijsvechters nu al beperkt door de havengelden (die stijgen) en tickettaks. Dergelijke maatregelen nemen eerder toe dan af. Geld kan je ook maar een keer uitgeven en de stijgende vaste lasten moeten ook betaald worden. Dus Schiphol hoeft niet eindeloos te groeien om KLM overeind te houden. Een beetje schaarste zal zelfs goed zijn voor de prijsvechters, anders gaat de prijs door de bodem.

Ondanks krimp is voor een Nederlander de kans dus groter een goedkope vlucht naar een populaire bestemming te scoren nà een faillissement van KLM dan zolang KLM in stand wordt gehouden.

Daarnaast heeft het verdwijnen van KLM ook nog veel meer voordelen voor die opportunistische vliegende Nederlander. Krimp van Schiphol is dan pijnloos mogelijk. Het wordt een vliegveld met alleen de populairste bestemmingen. Dan is het wel mogelijk om een landingsbaan te schrappen zodat woningbouw mogelijk wordt. Het vliegveld kan ’s nachts dicht zodat omwonenden weer kunnen slapen en hun gezondheid verbetert. De KLM-medewerkers komen terecht op de krappe arbeidsmarkt en kunnen in schonere sectoren werken zodat die kunnen groeien. Of KLM-piloten emigreren en gaan vanuit oliestaten werken die toeristische bestemmingen willen maken van hun zandbak. Dat zal geen relevante daling voor inkomsten bij de Belastingdienst veroorzaken.

Alleen voordelen voor vliegende elite en Shell

Het is een vliegende ‘elite’ die baat heeft bij het in stand houden van de KLM. Wat levert het ze op? Rechtstreekse verbindingen met exotische bestemmingen en een grote nationale luchtvaartmaatschappij. Er is een kleine groep die het leeuwendeel van alle kerosinekilometers maakt. Dat zullen ze ook zonder KLM wel blijven doen, alleen dan moeten ze vaker overstappen.

En ja, de voorheen Koninklijke Shell heeft baat bij de KLM. Ze pompen via het goedkope leidingennetwerk van de Nederlandse Defensie heel veel kerosine naar ’tankstation Schiphol’. Ongeveer net zoveel kerosine als er benzine wordt verkocht in het land. Met een belangrijk verschil. Er zit geen cent accijns, heffing of belasting op.

Aandeelhouders hebben ook geen baat bij KLM. Behalve de staat zijn er namelijk ook nog gewone aandeelhouders. Ze hebben al 20 jaar geen dividend uitgekeerd gekregen op hun aandelen.

Welke auto’s mogen erdoor?

Van de afdeling Onderzoek en Statistiek kreeg ik een vragenlijst omdat ik er ingeschreven sta voor een panel. Dit is een interessante vraag:

“Voor welke doelgroepen zou volgens u een uitzondering moeten worden gemaakt zodat zij wel met de auto toegang krijgen tot een straat of gebied met een verkeersfilter?”

Let wel, het gaat hier om een straat of een gebied met een verkeersfilter. Dus niet de hele stad. Een gebied met een verkeersfilter heeft, zoals ik de gemeente ken, een bijbehorende vorm. Een soort eiland zeg maar. Hoe dan ook, het is een klein gebied.

Daarom lijkt het me goed vol te houden dat geen enkele auto toegang moet hebben. Denk aan de autovrije wijken die al bestaan: de Waterwijk/Ecowijk of Het Funen.

Het is lastig om er via streetview een kijkje te nemen omdat de auto die streetviewbeelden maakt er geen toegang heeft. Google heeft eens een camera te voet in de Ecowijk beelden laten maken.

Duidelijk lijkt me. Geen van de genoemde behalve de nood- en hulpdiensten. Maar die mogen overal komen. Dat gaf ik dus als toelichting:

het gaat hier om een min of meer natuurlijk gebied begrijp ik. Dan denk ik aan de Waterwijk/Ecowijk in Westerpark of Het Funen/Funenpark in Oost. Geen auto’s dus, maar brandweer en ambulance mogen altijd overal komen. Dus die hoef je niet apart te noemen, die kan je onmogelijk buiten sluiten.

De volgende vragen waren: “Zou u voorstander zijn als een dergelijk verkeersfilter in uw eigen straat of buurt wordt toegepast?” (ja) en “Beschikt uw huishouden over een eigen auto?” (nee).

Het ging verder met “Hoe beoordeelt u de maatregel 30km/u?” (zeer positief) en toelichting:

Het is goed doordacht. Wegen zijn herkenbaar als 30km/u op basis van kenmerken. Helaas moeten nog veel wegen omgebouwd worden om aan de kenmerken te voldoen. Dat kan wat mij betreft eenvoudig door langsparkeren in te voeren.

“Heeft u ooit een deelfiets gebruikt?” was een volgende vraag (exclusief ov-fiets).

Mijn antwoord: “nee, nog nooit en ik ben niet van plan dit te doen”

“Waarom heeft u nooit een deelfiets gebruikt?”

Mijn antwoord “ik heb mijn eigen fiets beschikbaar” en “ik zie geen voordelen in het gebruik van de deelfietsen voor mijn specifieke behoeften” met als toevoeging “het is overbodig commercieel gebruik van de overbelaste openbare ruimte, laat ze een fietsenstalling huren.”

“Waar denkt u als eerste aan bij een touringcar?” (Maximaal drie woorden.)

Mijn antwoord: “waarom geen tram?”

“In hoeverre ervaart u in Amsterdam overlast van touringcars?”, enige overlast

“Wat voor overlast ervaart u van touringcars in Amsterdam?”: verkeersonveiligheid, overlast door in- en uitstappers, overlast door wachten met draaiende motor, overlast door de ruimte die ze innemen, stank, anders, namelijk: kannibalisering van het openbaar vervoer.

“Welke voordelen ziet u van touringcars in Amsterdam?”

Mijn antwoord: ik zie geen voordelen van touringcars in Amsterdam

Roger Scruton

Roger Scruton (1944-2020) is als conservatief een soort ideologie-fluisteraar voor politici op de uiterste rechtse flank van het politieke spectrum begreep ik uit een recensie van het boek van Marijn Kruk ‘Opstand‘ (nog niet gelezen).

Toen Scruton in 1968 de opstanden in Parijs zag vanuit zijn appartement was hij tegen de Verlichting, voor de natiestaat, het christendom, het ‘eigene’, de monogamie, tegen het individualisme, voor politieke ‘deugdzaamheid en gehoorzaamheid’, voor traditie en voor hiërarchie lees ik.

Verlichting. Gaat af op de feiten. Met de toevoeging dat massaal gevoelde emoties ook feiten zijn, ja natuurlijk. Het gaat om de feiten!

De natiestaat. Is een construct uit de 19e eeuw vooral. We zitten ermee op gescheept en omdat het een monopolie op geweld heeft in combinatie met allerlei sturende instituties zoals het onderwijs en natuurlijk wetgeving is dit een belangrijk instituut. Maar liefst geen grote natiestaten en vooral in samenwerking met andere, zoals in de EU. Samenwerkingen gebaseerd op, democratisch gecontroleerde, machtsdeling. Daar ontbreekt het vaak aan.

Het christendom. Ook iets uit het verleden dat heel erg structerend is geweest voor hoe we leven nu. Als product ervan zie ik allerlei zinnigs erin. Constructies als vergeving, eerlijkheid, vertrouwen, leven voor elkaar enzo. Het heeft ook veel leed veroorzaakt, vooral door instituties die ermee aan de haal gingen. Laat religie vooral een privé-zaak zijn, sommige mensen hebben er baat bij. En ik schat het toch in als eentje die beter scoort als religies met een grote nadruk op het hiernamaals en sterven voor de religie als martelaar en dergelijke quatsch.

Het ‘eigene’. Mwah, allemaal culturele constructies. Niet onbelangrijk, wel om rekening mee te houden, vooral als je internationaal samenwerkt. Maar vaak vol met irrationele gekkigheid. Binnen de perken houden en goed over nadenken om te beheersen en het beste eruit over te nemen. Maakt toerisme en culturele uitwisselingen wel leuker, vooral als je het verband met de geografie en geschiedenis ziet.

Monogamie. Ook een constructie die vooral afhankelijk is van je persoonlijke geschiedenis, opvoeding. Als je de mazzel hebt dat het bij je past dan heb je het makkelijker dan dat je de afwijking van die norm moet inkaderen met afspraken waar alle betrokkenen mee akkoord gaan. En dan nog is het de vraag of daarbij geen machtsmisbruik speelt, echt zeker weten doe je het nooit.

Individualisme. Als het geëxploiteerd wordt door een industrie die individuen meuk verkoopt of een politiek die burgers louter aanspreekt op hun egoïstische eigenbelang, dan niet. Maar op een intellectueel niveau is individualisme toch echt belangrijk voor vrijheid in denken. Zelfs zo’n meneer Scruton is een individualist, anders komt hij niet tot het schrijven.

Politiek gehoorzaamheid. Dat kan echt niet. Politiek draait juist om conflict. Groepen mensen escaleren hun ideologische conflicten via vertegenwoordigers naar een politiek niveau waar ze met debat de verschillen tot een compromis brengen zodat we weer een stapje verder komen en doormodderen als mensheid. Gehoorzaamheid klinkt heel eng, want dat suggereert gelijk dat de richting van een enkeling of groepje komt die het beter weet. Zodra een minderheid veel macht heeft gaan ze dat misbruiken, humans be like. Niet doen dus, niet gehoorzaam zijn maar in debat blijven.

Traditie. Tradities kan je uitvinden en weer afdanken. Is een leuk spel, maar doe niet alsof er een superieure wijsheid in verschuilt zit. Het is een product van mensen en hun geschiedenis. Veel tradities kunnen overboord omdat ze te massaal omarmd worden en onverstandig blijken.

Welke maatregelen tegen overtoerisme?

De enige manier om overtoerisme te bestrijden is met software en juristen. Want de reflex om de stadspoorten weer in gebruik te nemen zou de stad verlammen omdat Amsterdam geen Venetië is maar een levende en levendige stad: de inwoners krijgen bezoek, forensen komen de stad in, er worden spullen geleverd en er wordt service verleend aan inwoners en bedrijven.

Bestaande maatregelen schieten tekort: de toeristenbelasting gaat alleen over de overnachtingen en de vermakelijkhedenretributie alleen over attracties in de openbare ruimte, zoals rondvaarten enzo. De helft van de bezoekers zijn dagjesmensen die buiten Amsterdam wonen of overnachten. Die tref je niet met de toeristenbelasting en die vermakelijkheidsbelasting merkt niemand.

Hoe kunnen dergelijke belastingen worden uitgebreid naar de winkels en horeca die louter de bezoekers bedienen? Beter nog, hoe kan de gemeente een vestiging weigeren door gebrek aan draagvlak onder de bewoners?

Door de bewoners met hun pinpas te laten ‘stemmen’ voor het behoud van een ondernemer. De bewoner koopt voor één cent een ‘stempas’ bij de lokale ondernemer tijdens een regulier bezoekje, simpel door een extra pinbetaling van een cent te doen. De betaling is de stempas.

Via mijn.amsterdam.nl of bij een gemeentebalie valideer je als inwoner je ‘stempas’ door in te loggen (met DigID) en je bankpas eraan te koppelen (dankzij iDIN). Daarmee geef je toestemming aan een aparte door de gemeente opgerichte stichting met als statuut om de bankrekeningen van de ondernemers te checken op aangemelde ‘stempassen’ (via PSD2). Die betaling van een cent is versleuteld tot een unieke code op basis van de IBAN en pashoudergegevens, dus nog anoniem ook.

Veel ondernemers zullen door de beschrijving van hun activiteiten bij de Kamer van Koophandel niet eens door deze hoepel hoeven. Antiquariaten, boekhandels, meubelherstellers, instrumentenwinkels, ijzerwarenwinkels en zo verder vallen er dan buiten. De maatregel treft dan vooral winkels en horeca die toeristen en inwoners (beweren te) bedienen. Is het echt een kaaswinkel, viswinkel, banketbakker, friettent, patisserie of kroeg voor de buurt? Of toch een winkel voor verpakte kaas als souvenir, friet of stroopwafels met een wachtrij of toeristenkroeg?

Al die plekken waar je als bewoner met een grote boog omheen loopt omdat ze je niets te bieden hebben zullen hun best moeten doen voor je of ze krijgen het moeilijk. Ondernemers die iets nieuws willen beginnen zullen met hun plannen en pinterminal langs de deuren moeten gaan om draagvlak te verzamelen. Even makkelijk iets nieuws openen zal niet meer lukken. Lastig voor criminelen die geld willen witwassen.

Deze benadering is dan te gebruiken als hard en onweerlegbaar bewijs bij de rechter dat een nieuwe vestiging van een winkel of horeca bedoeld is om met name de inwoners te bedienen en niet voor andere passanten. De gemaakte 1-cent betalingen zijn dan overduidelijk van inwoners. Er is moeilijk mee te frauderen omdat de ondernemer dan Amsterdammers naar zijn tent moet lokken om daar een 1-cent betaling te doen. Niet zomaar Amsterdammers, maar degenen die meedoen aan dit concept en de moeite hebben gedaan zich ervoor te registreren. Een ondernemer kan trouwe klanten ook in zijn winkel helpen de stemprocedure te doorlopen als ze maar met DigiD weten te bevestigen op mijn.amsterdam.nl. Een uitbater van een souvenirwinkel kan vrienden, familie, personeel en enkele buren misschien zover krijgen maar het zal heel beperkt blijven. Het is ook onwaarschijnlijk dat het buurtbewoners zijn.

Door dit legitieme ‘marktbederf’ vanuit de gemeente zal de vierkante meter-prijs dalen en kunnen gewone winkels zich er weer vestigen. Kalverstraat en Nieuwendijk kunnen misschien nog ontzien worden de eerste jaren want die zijn al verloren maar functioneren goed als reservaat voor ons bezoek. Het aanbod voor toeristen zal dalen: souvenirs koop je bij de portier van je hotel, op de rondvaartboot of in de museumwinkel. Eten en drinken koop je bij normale winkels of horeca waar Amsterdammers ook komen.

Mogelijk kunnen de naar West-Friesland verhuisde handige Amsterdammers met hun werkplaatsen zich dan weer in de stad vestigen; dat voorkomt klusbusjes en pickuptrucks op straat en zorgt voor de broodnodige diversiteit.

‘Die Fransen denken dat alles kan hier’

De vorm van de protesten doet me denken aan een gesprekje tussen een UvA-conciërge en Franse studenten waar ik in de kantine getuige van was. In het P.C. Hoofthuis verschijnt al jaren graffiti tegen de Franse president Macron en voor de linkse Mélenchon.

De conciërge wilde graag begrijpen wat er aan de hand is en hoe dit te voorkomen is. Hij wilde, zeg maar, polderen. De Franse studenten begrepen er niets van. Ze werden als verantwoordelijke volwassenen aangesproken, ze werden niet zwaar bestraft. Als ze een tekst willen ophangen, dan kon dat natuurlijk in goed overleg.

De goede man verzuchtte achteraf tegen een collega dat ze er niet uit waren gekomen. Die Fransen denken dat alles kan hier. Door het internationaliseren van het onderwijs winnen we veel studenten, maar het polderen verliezen we. Iemand had de Franse studenten moeten helpen bij het schrijven en publiceren van een goede tekst, buiten het curriculum om.

Het brak de kraakbeweging ook op toen de grenzen opengingen. De buitenlandse antifa bellen niet zelf de wijkagent zodra de (bureaucratisch noodzakelijke) matras op de vloer ligt na de kraak. Ze vertrouwen niks en niemand, zelfs andere krakers niet.

Verschenen in Het Parool van 10 mei 2024 (online).