Het verhuizen van de cruiseterminal lukt maar niet, er wordt zelfs al walstroom aangelegd. Waarom niet simpelweg tegenhouden bij IJmuiden? Dat kan wèl snel. Want inwoners hebben niets aan die oceaanstomers. Zo’n gevaarte verbrandt dagelijks tot wel 150 ton ruwe olie-residu dat ongefilterd de lucht in gaat. Het uitstootequivalent van een miljoen personenauto’s. En ondertussen maken we kleine stapjes met de Agenda Autoluw…
Sleep wel eenmalig twee of drie afgeschreven cruiseschepen naar de terminal zodra er walstroom is. Dan heb je in één klap 10.000 kleine huurwoningen erbij. Daar heeft de stad wèl baat bij, 365 dagen per jaar. Wanneer worden we weer gidsland?
Veel toeristen zullen dan wegvallen. Het laatste stuk vanuit IJmuiden of Rotterdam is dan te lastig binnen hun krappe vaarschema. Bussen zijn ook veel makkelijker te reguleren met de milieuzone en speciale routes, als het al lukt buschauffeurs te vinden voor deze grote aantallen passagiers.
De klimaatactivisten en hun acties die vorige week in het nieuws waren en aandacht kregen maken niet duidelijk wat ze aan wie vragen. Ja, we moeten ‘aandacht’ geven aan het einde van de mensheid en niet aan het 70-jarig jubileum van Donald Duck in Nederland of het boek van een wielrenner.
Dit land kent heel veel amateurwielrenners en fans van de sport, maar ook ontvangen heel veel huishoudens het vrolijke weekblad. Maar wat kan je als individu doen aan het klimaat? De enige fysische processen waar je rechtstreeks invloed op hebt is het verbranden van brandstof met je auto of voor het verwarmen van je huis. De elektrische auto is dan ook een populair gespreksonderwerp want die veroorzaken zelf geen uitstoot. Je huis isoleren, de thermostaat lager en zelf energie maken zijn, geholpen door Poetin, ook actueel. Tot aan de praatshows op televisie aan toe.
De klimaatactivisten doen nu iets wat heel irritant is voor veel consumenten en wat passiviteit uitlokt. Ze veroordelen ons als schuldigen aan de klimaatverandering met de boodschap dat wij individueel ons gedrag moeten aanpassen. De activisten zijn, net als wij consumenten, blind voor het simpele feit dat ons gedrag niet een vervuilende, desastreuze keuze is als consument maar beperkt wordt door de industrie. Je kan je koopgedrag aanpassen, maar dat is tegen de klippen op omdat het grotendeels niet door ons individueel wordt bepaald. Dat wordt ons wijsgemaakt en daar tuinen we in. Consumenten zijn vooral marionetten van de verkopers.
Die industrie op haar beurt zorgt wèl grootschalig voor de verandering van het klimaat. Dat is namelijk de essentie van industrie. Het antropoceen, het tijdperk waarin onze planeet de gevolgen ondervindt van menselijke activiteit, is dan ook begonnen met de industrialisatie. Zonder de industrie was het ons niet gelukt om in deze ellende terecht te komen. Zelf kunnen we niet efficiënt en op grote schaal koeien melken, over oceanen vliegen, graan oogsten, computers bouwen en zo verder. Zelfs een cv-installatie of auto bouwen lukt ons niet zonder de industrie.
Die industrie op haar beurt streeft altijd de grootst mogelijke schaal na om zo de kosten per eenheid te verlagen. Daarvoor bestaat ook een industriële oplossing. De aandacht van consumenten voor producten is te koop via de reclame-industrie. Denk dan niet alleen aan het filmpje voor het tv-journaal, maar vooral aan ‘big tech’. Die laat ons geloven dat uw schermpje goede gepersonaliseerde adviezen kan geven voor u als consument, maar ze zijn vooral bezig op zo groot mogelijke schaal ons gedrag en onze gegevens door te verkopen aan de industrie.
De materiële grondstoffen voor de industrie moeten ook zo goedkoop mogelijk gewonnen worden, bij voorkeur door een land met grondstoffen om te kopen. Politicologen hebben aangetoond dat zoiets doorgaans resulteert in een dictatuur. Inwoners, hun rechten en een democratie zijn in een grondstoffenrijk land niet belangrijk. Er zijn geen hoog opgeleide, creatieve arbeidskrachten nodig. Ze zijn zelf grondstof als slaaf in de mijnen of als soldaat aan het front. Heel actueel nu.
De noodzakelijke stap is om de industrie in te tomen. Denk niet dat zoiets niet kan, want het gebeurt nu al. De staat kan dat ook, want ze heeft het monopolie op geweld; in de beschaafde vormen: gevangenisstraf, boete en belasting. De belasting op toegevoegde waarde betalen wij allemaal als consument en daar weet de industrie niet aan te ontsnappen. Het is namelijk een soort belasting die een ‘level playing field’ overeind houdt. Het treft de concurrenten ook, in gelijke mate.
Helaas is het een ‘domme’ belasting, die geen rekening houdt met de impact van het product op de planeet. Erger nog, het maakt de industrie weinig uit omdat het via de detailhandel wordt geïnd. De winkels zijn de ’sitting ducks’, de aan de grond genagelde slachtoffers van de belastingdienst. De detaillist verkast niet zoals een multinational naar een land met een ander belastingregime want de consumenten blijven dan achter. Webwinkels proberen dat wel, maar uiteindelijk achterhaalt de douane de pakketjes zonder btw en sluit het net zich.
Als de btw slimmer wordt gemaakt dan danst de industrie als marionetten aan een touwtje mee. Op basis van de mate waarin mijnbouw en teelt nodig is voor het product moet de btw dan omhoog gaan. De extra opbrengsten die zo bij de staat binnenkomen moeten dan ook linea recta terug gaan in de vorm van een lagere inkomstenbelasting voor degenen die fysieke arbeid verrichten. Producten die zwaar vervuilend zijn, zoals een grote zware auto, zullen dan veel duurder worden. Zo neem je als consument vanzelf actie bij alle keuzes die je maakt. Reparatie en recycling is tegelijk eerder rendabel als fysieke arbeid goedkoper is.
Maar een slimme btw is niet genoeg. Want die handel in aandacht is ook een essentieel probleem. Het steunt de industrie in haar streven naar immer grotere markten. De kleine, lokale producten bereiken de consument minder makkelijk dan de multinationals die alles en iedereen kunnen omkopen: zoekresultaten en populaire videomakers op het web, de plaats op ooghoogte in het schap, vierkante meters reclame op straat en rondom de films en tv-shows die we na gedane arbeid kijken. Net zoals de regimes die grondstoffen en slaven leveren is ook aandacht een kostenpost die omlaag moet.
Wij worden door grote multinationals allerlei behoeften aangepraat zodat ons meer verkocht kan worden. Doorbreek dat, zodat een journalist die je daarvoor betaalt uitzoekt wat de industrie heeft te bieden. Als de handel in aandacht gecriminaliseerd wordt is die journalist ook volledig financieel afhankelijk van de contributie van lezers en kijkers. Wordt dat vertrouwen geschonden, dan verliest de journalist inkomen. De adviserende rol van de detaillist die inkopen doet bij de industrie wordt dan ook weer belangrijker. Een goede winkel trekt klanten, een winkel met een onkritische inkoper gaat failliet. Hoe vind je goede journalisten en winkels? Vraag het in je directe omgeving, desnoods via internet, maar niet aan een groot advertentiebedrijf uit Californië.
Als derde maatregel moet statiegeld op alles verplicht worden, om te beginnen in de EU. De rest volgt vanzelf. De industrie is nu te weinig gemotiveerd om duurzame producten te maken omdat hun productie nu als ‘afval’ eindigt voor de overheid om op te ruimen. Per definitie kan geen enkele overheid dat echt goed. De zwakkere staten komen niet veel verder dan het verbranden of ergens neerstorten. Een overheid die ‘afval’ iets beter verzamelt lukt het hoogstens om bepaalde soorten grondstoffen apart in te zamelen om weer terug te verkopen aan de industrie. Maar dan nog is het te vaak goedkoper voor de industrie om verse grondstoffen uit de mijnen te gebruiken.
Het product en de verpakking is vaak zelf ook een manier om aandacht te trekken. Een extra laagje folie trekt de aandacht in de supermarkt en kan een promillage extra omzet opleveren, ook al maakt het de verpakking onbruikbaar voor hergebruik. Door met slimme marketing status te beloven via een merkje op, of de unieke vorm van, het product wandelt vooral de jeugd rond als onbetaalde reclamezuil.
Ontwerpen voor maximaal gebruik en hergebruik is nu juist een kostenpost, maar als alles wat je verkoopt als een boemerang weer terug komt dan kan het wèl uit om het product anders te ontwerpen. In combinatie met de slimme btw zal het ook een concurrentievoordeel opleveren. Heb je als industrie minder teelt of mijnbouw nodig, dan ben je de concurrentie te slim af.
Deze drie maatregelen zijn voor consumenten netto geen grote aderlating, behalve voor de rijksten onder ons. Ze consumeren meer en zorgen voor meer vervuiling, dus zal de slimme btw ook meer van hun consumptie belasten terwijl hun inkomstenbelasting niet daalt, als ze die niet al weten te ontduiken. Maar degene die fysieke arbeid levert zal erop vooruit gaat terwijl de verleiding en statusgekte door de verkopers afneemt. Een zoekmachine kost dan misschien wel twee euro per maand via je internetprovider, maar is niet langer een verkoper. Als zelf maken en repareren weer lonend wordt zal iedereen daar dan ook meer tijd aan besteden. Je bent dan niet gek maar verstandig.
Omdat deze drie maatregelen de consument en de burger geen grote offers vraagt kan de politiek ze prima uitvoeren. Het wettelijk en juridisch stelsel staat er klaar voor. Doordat de heffing via de btw gaat maakt het niet uit als multinationals vluchten naar andere landen met minder belastingdruk. Ze zijn immers uiteindelijk in winkels met elkaar in concurrentie. De politiek moet zich wel eerst gesteund weten door burgers in het land. Die kunnen dat laten weten en dat is wèl haalbaar.
