In de Telegraaf stond op 26 juni 2022 een tekst van Yteke de Jong over Schiphol. Minister Harbers heeft namelijk het aantal vliegbewegingen beperkt tot 440.000 met tot gevolg dat
het transfernetwerk naar verwachting een enorme klap krijgt
En dat is juist de bedoeling. Dat gaat namelijk voor een groot deel om overstappers die overal vandaan naar Schiphol geharkt worden door KLM, gelokt met goedkope tickets naar de goedkoopste luchthaven van de EU. Met die overstappers worden duurdere vluchten naar bestemmingen ver weg volgepropt zodat die niet verlieslijdend zijn.
Zonder die praktijk zou Schiphol een provinciale luchthaven zijn met weinig achterland voor exotische bestemmingen. Op Suriname, de Antillen en Indonesië na misschien. Die overstappers dragen niets bij aan Schiphol of de lokale economie omdat ze alleen iets als een kop koffie nemen tijdens de overstap. Maar ze veroorzaken wel veel vervuiling door die overbodige overstap: landen en opstijgen op de heen en terugweg. Dat tikt aan.
„De krimp is schadelijk voor ons land en bedrijfsleven. Het besluit lijkt volledig ondoordacht. Natuurlijk moeten we nadenken over duurzaamheid en daarom hebben we net voor miljarden aan stillere en zuiniger vliegtuigen besteld. Een luchthaven als Schiphol is geen ijscowinkel. We hebben er maar eentje van, daar moeten we zuinig op zijn als land” zegt de ondernemingsraad van KLM.
Nou, bestel die vliegtuigen maar af. De overstappers kunnen op een andere manier vliegen, niet via Schiphol. Bijvoorbeeld vanuit Nice met de TGV naar Parijs en daar rechtstreeks de (iets duurdere) exotische vlucht nemen. Of de Amerikaanse toerist naar Toscane vliegt rechtstreeks op Rome en neemt dan een Italiaanse snelle trein.
Intrigerend is wel ‘we hebben er maar eentje van’. Het is geen opheffing van het vliegveld, het vliegveld blijft altijd wel bestaan. Ook al gaat het failliet, dan blijft het daar liggen en blijft het functioneren.
In werkelijkheid neemt de geluidsoverlast alleen maar toe bij de sluiting van de genoemde banen omdat men over moet gaan op een ander geluidsplan”, zo is de inschatting Lenderink van Schiphol Travel International.
Zonder dat te onderbouwen. Logischer is dat er bij 100.000 minder vluchten er minder overlast is.
Ook werkgeversorganisatie VNO-NCW stelt ’zeer bezorgd’ te zijn, omdat directe verbindingen naar andere economische centra kunnen verdwijnen, aldus voorvrouw Ingrid Thijssen, die erop wijst dat ons land 30% welvaart te danken heeft aan internationaal zakendoen. „Dit verbindingennetwerk is nog vrijwel het enige wat ons land nog aantrekkelijker maakt dan de landen om ons heen.”
Terwijl een goed opgeleide bevolking, een goede digitale infrastructuur en betrouwbaar fiscaal en juridisch systeem onder een stabiele, niet-corrupte overheid binnen de EU juist het verschil maakt. Die verbindingen blijven bestaan, alleen minder direct. Sterker nog, er is een groot tekort aan arbeidskrachten, dat is een beperking op de groei. Als KLM krimpt als ‘één van de grootste particuliere werkgevers van Nederland‘ dan levert dat weer goede arbeidskrachten op.
„We horen 120 keer het woord stikstof in de persconferentie van de minister, zonder daarbij te vertellen dat luchtvaart goed is voor 1% van de uitstoot.” zegt voorman Marnix Fruitema van luchtvaartkoepel Barin.
Alleen zegt Fruitema er niet bij dat dit gemeten is op de grond en een stukje erboven. Vliegtuigen vliegen en zorgen dat de viezigheid over een groter gebied wordt verspreid.
Pilotenvakbond VNV stelt dat de krimp de ervaren overlast niet wegneemt. „Het zal niets oplossen voor het aantal klachten in omgeving, waar 61 klagers goed waren voor de helft van de klachten. En bovenal is het geen oplossing voor uitstootbeperkingen. Beter is om te investeren in nieuwe vliegtuigen, brandstoffen en aanvliegprocedures.
Dus eigenlijk zijn die 61 klagers die de moeite nemen om te blijven klagen het probleem? Knap dat ze het volhouden, want klagen helpt weinig. Uitstoot beperk je nooit zo effectief als met minder vluchten. Vliegen blijft gebaseerd op kerosine verbranden. Dat verander je niet met vliegtuigen die een paar procent zuiniger zijn, kerosine waar kostbare voeding doorheen is gemengd of die minder steil stijgen (en laag over meer woningen vliegen).
Daar is de sector mee bezig en dat wordt nu bij het grofvuil gezet door een kabinet dat het ene bedrijf na het andere uit Nederland wegjaagt”, zo stelt een woordvoerder van pilotenvakbond VNV.
Terecht dat het bij het grof vuil wordt gezet, want het is een marginale oplossing in vergelijking met minder vluchten. Dat het ene na het andere bedrijf uit Nederland wordt weggejaagd is het tegenovergestelde van wat er gebeurt: Nederland is een populaire vestigingsplaats. Het is overigens goed nieuws als het gaat om vervuilende bedrijven die mensen dodelijk ziek maakt.
„Het is desastreus voor Nederlandse luchtvaartmaatschappijen. Dit besluit is een bot mes in één van de hartkamers van onze economie.” zegt Reinier Castelein van vakbond De Unie.
Dan moet Castelein zich toch eens verdiepen in de economie. Schiphol is geen hartkamer. Er zijn veel innovatieve bedrijven die bits verplaatsen, woorden opschrijven en daar veel geld mee verdienen. Dit kleine landje is de 16e economie ter wereld. Als overstappers die Nederland niet aan doen voortaan anders gaan vliegen en meer moeten betalen is dat goed nieuws. Een deel zal misschien zelfs afzien van vliegen en dat is goed voor de planeet. De zakelijke reiziger zal zich niet af laten schrikken als er minder rechtstreekse verbindingen zijn, die past zich aan. Zo ging die al veel meer videobellen tijdens de pandemie en dat is goed bevallen. Een andere groep slachtoffers bestaat uit een hele kleine groep kerosine-vreters die graag en veel vanuit Amsterdam de wereld overvliegt naar exotische bestemmingen. Die zullen minder vliegen, minder individueel genot voor die kleine groep. Ze zullen meer betalen voor minder tickets. Goed toch?
„De burger dient zich te realiseren dat alle gelden in Nederland uiteindelijk door het bedrijfsleven verdiend worden en de rekening van een economische krimp te allen tijde bij de burger zelf terecht komt. Als het echte verhaal wordt uitgelegd is niemand meer voor krimp”, zo is de inschatting van Lenderink.
Een groot gedeelte van het bruto nationaal product komt ook uit de (semi) publieke sector. Het doel is niet om ‘geld te verdienen’, maar om de inwoners een goed leven te bezorgen. Met minder vluchten lukt dat veel beter. Misschien kunnen er zelfs meer woningen worden gebouwd, werkgevers kunnen misschien wat voormalige KLM’ers in dienst nemen. De economie is niet een doel op zich, maar een middel. De economie maakt geen onderscheid tussen economische activiteit die goed is voor mensen en slecht. Oorlog of milieuvervuiling kan juist heel goed zijn voor de economie.
Volgens Fucci (ondernemingsraad KLM) zijn de juridische gevolgen van het kabinetsbesluit nog niet duidelijk. „De Europese Commissie is niet geconsulteerd en krimpen kan op basis van het geluid zomaar niet. Het lijkt er op dat het kabinet alles afschaft wat ze te moeilijk lijkt.”
Er is genoeg reden voor krimp en het hoort bij de subsidiariteit binnen de EU dat de nationale wetgever regels kan stellen aan vervuilende sectoren. Tot nu toe ontsnapte de luchtvaart daaraan.